Úrskurður ríkisskattanefndar

Með bréfi, dags. 4. maí 1987, hefur umboðsmaður kærenda farið fram á, að ríkisskattanefnd endurupptaki úrskurð sinn nr. 135 frá 26. febrúar 1987 í máli kærenda vegna álagningar opinberra gjalda gjaldárið 1986. Með þeim úrskurði vísaði ríkisskattanefnd frá kæru kærenda, dags. 25. nóvember 1986, þar sem kæran væri vanreifuð með því að boðaður rökstuðningur hefði ekki borist.

I.

Málavextir eru þessir:

Kærendur töldu ekki fram til skatts innan tilskilins framtalsfrests árið 1986. Skattframtal kærenda árið 1986, sem ekki er dagsett, barst skattstjóra hinn 2. apríl 1986 samkvæmt áritun hans á framtalið um móttöku þess. Þrátt fyrir ákvæði 2. mgr. 95. gr. sbr. og 2. ml. 1. mgr. 99. gr. laga nr. 75/1981, um tekjuskatt og eignarskatt, byggði skattstjóri frumálagningu opinberra gjalda gjaldárið 1986 á fyrrgreindu skattframtali kærenda. Í málinu liggur fyrir ódagsett afrit af bréfi skattstjóra til kærenda, þar sem hann tjáir þeim, að skattframtal þeirra árið 1986 væri móttekið hinn 2. apríl 1986 „eða síðar en 15 dögum eftir lok framtalsfrests“ eins og segir í bréfinu. Tekur skattstjóri fram, að framtalsfrestur vegna álagningar gjaldárið 1986 hafi runnið út hinn 10. febrúar 1986, sbr. ákvæði 93. gr. laga nr. 75/1981, um tekjuskatt og eignarskatt. Þá segir, að með vísan til þessa verði skattframtal kærenda árið 1986 lagt til grundvallar álagningu að viðbættu 1% álagi á skattstofna fyrir hvern dag, sem skil drægjust. Álag yrði þó ekki hærra en 15%. Við frumálagningu bætti skattstjóri nefndu 15% álagi á skattstofna samkvæmt skattframtali kærenda.

Með kæru, dags. 28. ágúst 1986, mótmælti umboðsmaður kærenda álagsbeitingu skattstjóra vegna hinna síðbúnu framtalsskila og minnti skattstjóra á það, að skv. 106. gr. laga nr. 75/1981, um tekjuskatt og eignarskatt, væri einungis um heimildarákvæði að ræða. Hins vegar virtist skattstjóri beita þessum ákvæðum svo sem um lagaskyldu væri að ræða. Krafðist hann þess, að skattstjóri felldi álagið niður, enda hefði hann „augljóslega misbeitt valdi sínu miðað við hefðbundna túlkun þessa lagaákvæðis“, eins og segir í kærunni.

Skattstjóri tók kæruna til úrlausnar með kæruúrskurði, dags. 13. nóvember 1986, og hafnaði kröfum kærenda um niðurfellingu álagsins. Í forsendum sínum víkur skattstjóri fyrst að tilurð núgildandi ákvæða um álag, þ.e.a.s. 106. gr. laga nr. 75/1981, um tekjuskatt og eignarskatt, og birtir í úrskurði sínum athugasemdir við þá grein frv. til laga um tekjuskatt og eignarskatt er varð að lögum og er nú 106. gr. fyrrgreindra laga. Þá vísar skattstjóri til 99. gr., sbr. 4. mgr. 106. gr., laga nr. 75/1981 varðandi rökstuðning kæra og framlagningu nauðsynlegra gagna með þeim. Umboðsmaður kærenda hafi ekki fært fram nein rök fyrir því, að óviðráðanleg atvik hafi hamlað framtalsskilum innan lögboðinna tímamarka og að skattstjóra beri af þeim sökum að fella álagið niður. Krafan sé hins vegar á því byggð, að skattstjóri hafi beitt heimildarákvæði sem um lagaskyldu væri að tefla og misbeitt valdi miðað við hefðbundna túlkun ákvæðis 106. gr. Þá segir svo í þessum kæruúrskurði skattstjóra: „Hvorki verður á það fallist, að fjármálaráðherra hafi til frambúðar takmarkað ákvæði 106. gr. með tilmælum sínum til skattstjóra um að þeir beittu ekki álagi vegna síðbúinna framtalsskila fyrstu árin eftir gildistöku laga nr. 75/1981 (40/1978), né að ríkisskattanefnd hafi gert óvirkt umrætt ákvæði með því að móta þá réttarreglu, að álagi skuli aldrei beitt v/síðbúinna framtalsskila" (sic). Síðan tekur skattstjóri til við að reifa skil skattframtals kærenda og skilafresti bæði almenna og sérstaka viðbótarfresti og segir síðan svo: „Skil á framtalsgögnum eru þannig eigi í sjálfsvald sett einstökum gjaldendum eða umboðsmönnum þeirra. Til að knýja á um skil á skattframtölum er skattstjóra veitt heimild — út frá almennum og sérstökum varnaðarsjónarmiðum — til þess að beita álagi vegna síðbúinna framtalsskila. — Gildar forsendur voru því til álagsbeitingar þegar frá og með 3. mars s.l., þar eð um formlegan lokafrest var að ræða, sbr. ofanritað“.

II.

Þessum kæruúrskurði skattstjóra var skotið til ríkisskattanefndar með kæru, dags. 25. nóvember 1986, er vísað var frá með úrskurði nefndarinnar nr. 135/1987 eins og fyrr segir. í endurupptökubeiðninni, dags. 4. maí 1987, fer umboðsmaður kærenda fram á, að álag það (15%), sem skattstjóri bætti við skattstofna, verði fellt niður m.a. með skírskotun til þess, að kærandi, G., er sé flugvirki, hafi haldið til Bandaríkjanna í janúar 1986 til náms í sinni iðngrein og ekki komið til baka, fyrr en seint í mars. Hafi þetta valdið því, að framtalsskilin hafi dregist.

III.

Með bréfi, dags. 30. maí 1987, gerir ríkisskattstjóri svofelldar kröfur í málinu f.h. gjaldkrefjenda:

„Ríkisskattstjóri fellst á endurupptöku á úrskurði ríkisskattanefndar en lítur svo að engin efni séu til niðurfellingar á hinu kærða álagi. í fyrsta lagi kemur skýring umboðsmanns kæranda á síðbúnum framtalsskilum fyrst fram í beiðni hans um endurupptöku á ríkisskattanefndarúrskurðinum sem dagsett er 4. maí 1987. Ekkert er getið um ástæðurnar hvorki við skil á framtalinu en það er móttekið 2. apríl 1986, í kæru til skattstjóra dags. 28.08.1986, né kæru til ríkisskattanefndar en hún var í raun aldrei rökstudd. í öðru lagi er þessi skýring umboðsmanns kæranda ekki studd neinum gögnum en til þess er full ástæða.

Þegar á skattframtal kærenda er litið kemur ekki fram að þau hafi haft neinn frest fram yfir 10. febrúar 1986. Um er að ræða framtal launamanna eiginmaðurinn með laun frá einum aðila og eiginkonan með laun frá tveimur aðilum. Einu eignabreytingarnar eru kaup á bifreið. Verður því að telja að ganga hefði mátt frá framtalinu áður en farið var í greinda námsferð. Jafnframt verður að telja að eiginkonan sem ekki fór í greinda ferð hefði getið gengið frá framtalinu í framtalsfresti.

Þegar litið er á það sem að ofan er rakið verður ekki séð að 3. mgr. 106. gr. laga nr. 75 1981 eigi við í tilviki kærenda og er því ítrekuð krafa um að hið kærða álag standi óhaggað.“

IV.

Fallist er á framkomna beiðni um endurupptöku úrskurðar ríkisskattanefndar nr. 135 frá 26. febrúar 1987 og að kæran sæti efnislegri umfjöllun.

Málsatvik, sem hér skipta máli, eru þau, að skattframtal kærenda árið 1986 barst skattstjóra um það bil 7 vikum eftir að framtalsfrestur, var útrunninn. Skattstjóri taldi efni til þess að beita kærendur 15% álagi vegna þessa dráttar á grundvelli heimildarákvæða 2. ml. 1. mgr. 106. gr. laga nr. 75/1981, um tekjuskatt og eignarskatt. Hvorki kæmi til álita niðurfelling álags skv. 3. mgr. 106. gr. laga nr. 75/1981, enda eigi sýnt fram á þar umrædd atvik, né að fallið yrði frá beitingu heimildarákvæðis 1. mgr. 106. gr. laganna af öðrum ástæðum í tilviki kærenda. Raunar verður eigi annað ráðið af kæruúrskurði skattstjóra en hann hafi talið gildar ástæður til beitingar álags í tilviki kærenda þegar frá og með fyrsta degi eftir að framtalsfrestur var liðinn. Svo sem fram kemur í 106. gr. laga nr. 75/1981, sbr. og athugasemdir þær við frv. til laga um tekjuskatt og eignarskatt, sem skattstjóri hefur tekið upp í úrskurð sinn er beiting álags eigi skyldubundin og óhjákvæmileg afleiðing ákveðinna atvika svo sem áður var heldur er nú um heimildarákvæði að ræða. Framkvæmd hinnar umdeildu álagsbeitingar af hálfu skattstjóra og ályktanir hans í hinum kærða úrskurði eru eigi í samræmi við þá mikilvægu breytingu, sem varð á lagaákvæðum um þetta og hér hefur verið getið. Enginn viðhlítandi rökstuðningur liggur fyrir af hendi skattstjóra fyrir þeirri íþyngjandi ákvörðun, sem hann hefur tekið í þeirra tilviki, á grundvelli nefndra heimildarákvæða. í þessu sambandi er þess að geta t.d. að engar upplýsingar liggja fyrir af hálfu skattstjóra, hversu framtalsskilum kærenda hefur áður verið háttað. Rétt er að taka fram, að reifun almennra refsiréttarlegra sjónarmiða ein sér er auðvitað eigi nægjanleg í þessum efnum, enda fær tilvik kærenda eigi neina úrlausn frá þeim sjónarhóli. Þegar litið er til þess, hvernig hinni kærðu álagsbeitingu hefur verið háttað í tilviki kærenda svo sem að framan er lýst svo og málsatvika að öðru leyti og skýringa kærenda er hið kærða álag niður fellt.