Úrskurður yfirskattanefndar

I.

Með bréfi, dags. 9. október 2009, hefur skattrannsóknarstjóri ríkisins krafist þess að yfirskattanefnd taki til sektarmeðferðar mál A og B fyrir brot á lögum nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum, og lögum nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með áorðnum breytingum, framin vegna rekstraráranna 2007 og 2008.

Í bréfi skattrannsóknarstjóra ríkisins segir:

„A, sem stjórnarmanni, og B, sem framkvæmdastjóra og daglegum stjórnanda V ehf. (nú þrotabú) er gefið að sök eftirfarandi:

1. Vangoldin afdregin staðgreiðsla opinberra gjalda launamanna. Vanræksla á afhendingu skilagreina á lögmæltum tíma.

A og B er gefið að sök að hafa vanrækt að standa innheimtumanni ríkissjóðs skil, fyrir hönd skattaðila, á afdreginni staðgreiðslu opinberra gjalda launamanna V ehf. (nú þrotabú) vegna greiðslutímabilanna desember rekstrarárið 2007 til og með maí rekstrarárið 2008. Þá er þeim gefið að sök að hafa vanrækt að standa skil á skilagreinum vegna staðgreiðslu opinberra gjalda, vegna fyrrgreindra greiðslutímabila, á lögmæltum tíma. Vangoldin afdregin skilaskyld staðgreiðsla opinberra gjalda launamanna V ehf. vegna framangreindra greiðslutímabila, nemur samtals kr. 4.159.922. Fjárhæðin sundurliðast svo sem hér greinir:

...

Það er mat skattrannsóknarstjóra ríkisins, byggt á gögnum málsins, að þetta hafi A og B gert á saknæman hátt, að því er frekast verður séð af ásetningi eða í það minnsta af stórkostlegu hirðuleysi.

Telst þessi háttsemi A og B brjóta í bága við ákvæði 1. og 2. mgr. 20. gr., sbr. 1. og 2. mgr. 15. gr. og 1. mgr. 16. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum, sbr. aðalreglur 1.-3. gr., 1. tl. 5. gr., 1. mgr. 7. gr og 1. og 3. mgr. 8. gr. þeirra laga.

Framangreind háttsemi varðar A og B sekt samkvæmt 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum.

2. Vangoldinn innheimtur virðisaukaskattur. Vanræksla á afhendingu virðisaukaskattsskýrslna á lögmæltum tíma.

A og B er gefið að sök að hafa vanrækt að standa innheimtumanni ríkissjóðs skil á virðisaukaskatti sem innheimtur var í rekstri V ehf. (nú þrotabú) vegna uppgjörstímabilanna mars–apríl og maí–júní rekstrarárið 2008. Þá er þeim gefið að sök að hafa vanrækt að standa innheimtumanni ríkissjóðs skil á virðisaukaskattsskýrslum vegna framangreindra uppgjörstímabila, á lögmæltum tíma. Vangoldinn innheimtur virðisaukaskattur til innheimtumanns ríkissjóðs vegna framangreindra uppgjörstímabila nemur samtals kr. 3.092.107. Fjárhæðin sundurliðast svo sem hér greinir:

...

Er það mat skattrannsóknarstjóra ríkisins, byggt á gögnum málsins, að þetta hafi A og B gert á saknæman hátt, að því er frekast verður séð af ásetningi eða í það minnsta af stórkostlegu hirðuleysi.

Telst þessi háttsemi A og B brjóta í bága við ákvæði 1. mgr. 15. gr. og 1. og 2. mgr. 24. gr., sbr. aðalreglur 1. gr., 2. gr., 1. tl. 1. mgr. 3. gr., 1. mgr. 11. gr., 1. og 2. mgr. 13. gr., 1. mgr. 14. gr. og 19. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með áorðnum breytingum.

Varðar framanlýst háttsemi A og B sekt samkvæmt 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með áorðnum breytingum.

Þess er krafist að A og B verði með úrskurði yfirskattanefndar gert að sæta sekt í samræmi við framangreint.“

Af hálfu skattrannsóknarstjóra ríkisins er málavöxtum lýst í greinargerð, dags. 9. október 2009, sem fylgdi kröfugerðinni.

II.

Með bréfum yfirskattanefndar, dags. 14. október 2009, var gjaldendum veitt færi á að skila vörn í tilefni af framangreindri kröfugerð skattrannsóknarstjóra ríkisins eða tilkynna sérstaklega ef þeir vildu ekki hlíta því að yfirskattanefnd afgreiddi mál þeirra og yrði málið þá endursent skattrannsóknarstjóra ríkisins sem tæki ákvörðun um hvort því yrði vísað til opinberrar rannsóknar, sbr. 2. mgr. 31. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, og 2. mgr. 41. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt.

Með bréfi, dags. 29. október 2009, hefur gjaldandi, A, lagt fram vörn í máli þessu. Gjaldandi tekur fram að hann beri alla ábyrgð á vanskilum V ehf., en ekki B sem hafi sinnt störfum framkvæmdastjóra hjá félaginu. Kveðst kærandi hafa rekið verkfræðistofu að staðaldri frá árinu 1982 og ávallt staðið skil á svokölluðu vörslufé þar til greiðslur frá viðskiptavinum hafi hreinlega hætt að berast á síðari hluta árs 2007. Viðskiptavinir V ehf. hafi nánast alfarið verið smærri og stærri byggingaverktakar. Á síðari hluta ársins 2007 hafi farið að teygjast á lánveitingum til verktakanna og hafi sífellt orðið erfiðara að fá greiðslur frá þeim. Rekstur verkfræðistofunnar hafi því verið fjármagnaður með yfirdrætti, eigin framlögum og ábyrgðum. Þrátt fyrir þetta hafi verið mikill hugur í viðskiptavinum og pantanir verið miklar. Á árinu 2008 hafi hins vegar keyrt um þverbak. Verktakar, sem verkfræðistofan hafi unnið fyrir, hafi ekki fengið neina fyrirgreiðslu og því ekki getað greitt fyrir þjónustu verkfræðistofunnar. Hafi stjórnendur stofunnar horft upp á sökkla og hálfkláraðar byggingar sem þeir hafi hannað og í besta falli fengið lítilræði greitt fyrir. Sem dæmi tiltekur gjaldandi framkvæmdir við K sem ekkert hafi fengist greitt fyrir af 30.000.000 kr. samningi þrátt fyrir að allri hönnunarvinnu hafi verið lokið. Staða þeirra framkvæmda sé sú að skipt hafi verið um jarðveg og helmingur sökkla steyptur. Fleiri slík dæmi sé hægt að tína til. Vegna þessa ástands hafi gjaldendur neyðst til að hætta starfseminni um mitt ár 2008. Bankakreppan sé almennt talin hafa skollið á í október 2008, en hún hafi birst gjaldendum þegar haustið 2007. Það hafi tekið gjaldendur hálft ár að átta sig á þessu. Verði að taka tillit til þess einstaka ástands sem skapast hafi í þjóðfélaginu á árinu 2008. Með vísan til þessa og í ljósi þess að um engan brotavilja hafi verið að ræða sé farið fram á að málið verði fellt niður, sent til frekari rannsóknar eða afgreitt með öðrum þeim hætti sem taki tillit til þeirra óvenjulegu aðstæðna sem orðið hafi til þess að svo fór sem fór.

III.

Með bréfi skattrannsóknarstjóra ríkisins, dags. 9. október 2009, er gerð sú krafa að gjaldendum, A og B, verði gerð sekt samkvæmt þargreindum ákvæðum 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, og 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með því að þeir hafi sem fyrirsvarsmenn V ehf., nú afskráð, vanrækt að standa skil á staðgreiðslu opinberra gjalda vegna launamanna félagsins tiltekin greiðslutímabil árin 2007 og 2008 og vanrækt að standa skil á virðisaukaskatti félagsins þau uppgjörstímabil árið 2008 sem greinir í bréfinu. Gjaldandi, A, hefur lagt fram vörn í tilefni af sektarkröfu skattrannsóknarstjóra ríkisins. Gjaldandi, B, hefur átt þess kost að koma að vörnum fyrir yfirskattanefnd í tilefni af sektarkröfu skattrannsóknarstjóra ríkisins, en engar athugasemdir hafa borist. Þar sem gjaldandi hefur ekki gert athugasemdir við meðferð máls þessa fyrir yfirskattanefnd verður að líta svo á að hann mæli því ekki í gegn að það sæti sektarmeðferð fyrir nefndinni.

Skattrannsóknarstjóri ríkisins hóf hinn 14. nóvember 2008 rannsókn á skattskilum V ehf. er beindist að skilum afdreginnar staðgreiðslu opinberra gjalda vegna launamanna félagsins og innheimts virðisaukaskatts rekstrarárin 2007 og 2008. Skráður tilgangur V ehf. á þessu tímabili var að stunda alhliða ráðgjafarstörf, eignaumsýslu, lánastarfsemi og sölu og rekstur fasteigna. Samkvæmt gögnum málsins var bú V ehf. tekið til gjaldþrotaskipta í apríl 2009 og lauk skiptum í febrúar 2010. Vegna rannsóknar skattrannsóknarstjóra ríkisins kom gjaldandi, A, til skýrslutöku hjá embættinu þann 8. janúar 2009, en skýrsla var tekin af gjaldanda, B, þann 22. janúar 2009. Með bréfum, dags. 16. febrúar 2009, sendi skattrannsóknarstjóri gjaldendum og skattaðila skýrslu um rannsóknina sem þá lá fyrir, dags. 16. febrúar 2009, og gaf þeim kost á að tjá sig um efni hennar. Andmæli bárust ekki. Í framhaldi af þessu tók skattrannsóknarstjóri ríkisins saman nýja skýrslu um rannsóknina, dags. 6. mars 2009, sem var efnislega samhljóða hinni fyrri að viðbættum kafla um lok rannsóknarinnar.

Í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins, dags. 6. mars 2009, segir að rannsókn á skattskilum V ehf. hafi einkum verið byggð á upplýsingum sem fram komu við fyrrgreindar skýrslutökur, bókhaldi félagsins, staðgreiðsluskilagreinum og sundurliðunum, virðisaukaskattsskýrslum, upplýsingum frá fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra, svo og tekjubókhaldi ríkissjóðs, sbr. fylgiskjöl með skýrslunni, en þar er um að ræða yfirlit yfir greiðslur V ehf. vegna staðgreiðslu opinberra gjalda, virðisaukaskatts og opinberra gjalda.

Fram kemur í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins að rannsókn embættisins á staðgreiðsluskilum V ehf. hafi falist í því að bera fjárhæðir afdreginnar staðgreiðslu samkvæmt bókhaldi félagsins, staðgreiðsluskilagreinum og sundurliðunum saman við greiðslur þess til innheimtumanns ríkissjóðs. Í skýrslunni er gerð grein fyrir þeirri niðurstöðu rannsóknarinnar að fyrrum fyrirsvarsmenn V ehf. hafi ekki staðið skil innan lögboðins frests á afdreginni staðgreiðslu opinberra gjalda vegna launamanna félagsins greiðslutímabilin desember 2007 og janúar til og með maí 2008, samtals að fjárhæð 5.458.220 kr. Þá hafi skilagreinum vegna framangreindra tímabila ekki verið skilað innan lögboðins frests. Fram kemur í skýrslunni að greiddar hafi verið 256.292 kr. inn á höfuðstól staðgreiðsluskuldar vegna umræddra greiðslutímabila svo og að afdregin staðgreiðsla af launum fyrirsvarsmanna V ehf. hafi verið samtals 1.298.298 kr. á sama tímabili.

Rannsókn á virðisaukaskattsskilum V ehf. var samkvæmt rannsóknarskýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins fólgin í því að bera fjárhæð innheimts virðisaukaskatts samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum og bókhaldi félagsins saman við greiðslur þess til innheimtumanns. Í skýrslunni er rakin sú niðurstaða rannsóknarinnar að fyrrum fyrirsvarsmenn félagsins hafi ekki staðið skil innan lögboðins frests á innheimtum virðisaukaskatti vegna félagsins uppgjörstímabilin mars-apríl og maí-júní 2008, samtals að fjárhæð 3.092.107 kr. Þá var virðisaukaskattskýrslum ekki skilað innan lögboðins frests framangreind uppgjörstímabil.

Gjaldandi, A, staðfesti við skýrslutöku, sem fram fór hjá skattrannsóknarstjóra ríkisins 8. janúar 2009, að hann hefði verið stjórnarformaður og eigandi V ehf. Gjaldandi kvað B hafa séð um daglegan rekstur og verið framkvæmdastjóri á þeim tíma sem um ræðir. Gjaldandi kannaðist við skilagreinar staðgreiðslu og virðisaukaskattsskýrslur vegna þeirra greiðslu- og uppgjörstímabila sem rannsóknin tók til og kvað B hafa unnið skilagreinarnar og skýrslurnar og byggt þær á launabókhaldi og bókhaldsgögnum félagsins. Kvaðst gjaldandi telja að skilagreinar og skýrslur gæfu rétta mynd af rekstri félagsins. Gjaldanda var kynnt að samkvæmt gögnum málsins hefði staðgreiðsla opinberra gjalda að fjárhæð 5.881.701 kr. vegna launamanna V ehf. umrædd greiðslutímabil staðgreiðslu árin 2007 og 2008 ekki verið greidd á lögmæltum tíma og að virðisaukaskattur að fjárhæð 3.012.569 kr. vegna uppgjörstímabila árið 2008 hefði ekki verið greiddur á lögmæltum tíma. Af hálfu gjaldanda voru ekki gerðar athugasemdir við þessar fjárhæðir. Gjaldandi greindi frá því að vegna greiðsluerfiðleika nánast allra viðskiptavina V ehf. hafi staðgreiðslu og virðisaukaskatti ekki verið skilað á lögmæltum tíma. Kvaðst gjaldandi bera ábyrgð á því að staðgreiðslu og virðisaukaskatti hafi ekki verið skilað á lögmæltum tíma en engin sérstök ákvörðun hefði verið tekin um að standa ekki skil á skattgreiðslum. Aðspurður greindi gjaldandi frá því að starfsmenn V ehf. hefðu fengið laun sín greidd að fullu samkvæmt launaseðlum þrátt fyrir að staðgreiðslu hefði ekki verið skilað. Gjaldandi kvaðst við skýrslutökuna ekki hafa óskað eftir því við innheimtumann að greiðslum V ehf. yrði ráðstafað með sérstökum hætti.

Gjaldandi, B, staðfesti við skýrslutöku, sem fram fór hjá skattrannsóknarstjóra ríkisins 22. janúar 2009, að hann hefði verið framkvæmdastjóri V ehf. á þeim tíma sem um ræðir og séð um daglegan rekstur félagsins ásamt A stjórnarformanni. Hefðu þeir séð um fjármál félagsins í sameiningu. Gjaldandi kannaðist við skilagreinar staðgreiðslu og virðisaukaskattsskýrslur vegna þeirra greiðslu- og uppgjörstímabila sem rannsóknin tók til og kvaðst sjálfur hafa unnið skilagreinarnar og skýrslurnar og byggt þær á launabókhaldi og bókhaldsgögnum félagsins. Kvaðst gjaldandi telja að þessi gögn gæfu rétta mynd af rekstri félagsins. Gjaldanda var kynnt að samkvæmt gögnum málsins hefði staðgreiðsla opinberra gjalda að fjárhæð 5.881.701 kr. vegna launamanna V ehf. umrædd greiðslutímabil staðgreiðslu árin 2007 og 2008 ekki verið greidd á lögmæltum tíma og að virðisaukaskattur að fjárhæð 3.012.569 kr. vegna uppgjörstímabila árið 2008 hefði ekki verið greiddur á lögmæltum tíma. Af hálfu gjaldanda voru ekki gerðar athugasemdir við þessar fjárhæðir og tók hann fram að vegna fjárskorts hefði staðgreiðslu og virðisaukaskatti ekki verið skilað á lögmæltum tíma. Hefði A tekið ákvörðun um að skila ekki staðgreiðslu og innheimtum virðisaukaskatti til ríkissjóðs. Fram kom af hálfu gjaldanda að starfsmenn V ehf. hefðu ekki fengið laun sín greidd að fullu samkvæmt launaseðlum vegna mars, apríl og maí 2008, en gjaldandi vissi ekki nákvæmlega hversu mikið væri útistandandi vegna þeirra tímabila sem til rannsóknar voru. Gjaldandi kvaðst við skýrslutökuna ekki hafa óskað eftir því við innheimtumann að greiðslum V ehf. yrði ráðstafað með sérstökum hætti.

Samkvæmt 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, sbr. 3. gr. laga nr. 42/1995, er refsivert ef skattskyldur maður afhendir eigi á lögmæltum tíma virðisaukaskattsskýrslu eða virðisaukaskatt sem hann hefur innheimt eða honum borið að innheimta. Í 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, sbr. 2. gr. laga nr. 42/1995, er með samsvarandi hætti lýst refsivert ef launagreiðandi innir ekki af hendi þær greiðslur vegna launamanna sem hann hefur haldið eftir eða honum borið að halda eftir. Samkvæmt fortakslausum ákvæðum nefndra laga og með stoð í dómaframkvæmd Hæstaréttar Íslands, sbr. m.a. dóma Hæstaréttar 27. febrúar 1997 (H 1997:789), 25. september 1997 (H 1997:2446), 14. janúar 1999 (H 1999:79), 18. febrúar 1999 (H 1999:544 og 550), 10. júní 1999 (H 1999:2645) og 30. mars 2000 (H 2000:1422), geta fyrirsvarsmenn lögaðila unnið til refsingar með því einu að láta ógert að skila umræddum gjöldum í ríkissjóð á tilskildum tíma, enda sé huglægum refsiskilyrðum fullnægt.

Gjaldandi, A, var einn stjórnarmaður V ehf. á þeim tíma sem mál þetta varðar, sbr. m.a. tilkynningu til fyrirtækjaskrár (hlutafélagaskrár) frá maí 2008 þar sem kemur fram að gjaldandi hafi verið kjörinn stjórnarformaður í einkahlutafélaginu á hluthafafundi 1. janúar 2007. Varamaður í stjórn var C. Samkvæmt greindri tilkynningu og öðrum gögnum um skráningar í fyrirtækjaskrá vegna félagsins, sbr. fskj. nr. 3.1 – 3.6 með skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins, var ekki skráður sérstakur framkvæmdastjóri eða prókúruhafi hjá félaginu á þeim tíma sem hér um ræðir. Við skýrslutöku hjá skattrannsóknarstjóra ríkisins kom hins vegar fram af hálfu gjaldanda að B hefði séð um daglegan rekstur félagsins og verið framkvæmdastjóri á greindu tímabili. Gjaldandi staðfesti að hann væri stjórnarmaður félagsins svo og kvaðst gjaldandi eiga félagið. Þá kom fram að B hefði séð um færslu bókhalds og annast gerð staðgreiðsluskilagreina og virðisaukaskattsskýrslna. Gjaldandi kvaðst á hinn bóginn bera ábyrgð á því að staðgreiðslu og virðisaukaskatti hefði ekki verið skilað á lögmæltum tíma. Gjaldandi, B, staðfesti við skýrslutöku hjá skattrannsóknarstjóra ríkisins að starfað sem framkvæmdastjóri V ehf. á umræddu tímabili og annast daglegan rekstur ásamt A. Hefðu þeir séð um fjármálin í sameiningu. Fram kom af hálfu gjaldanda að A hefði tekið ákvarðanir um að standa ekki skil á staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatti félagsins.

Samkvæmt framansögðu var ekki öðrum skráðum fyrirsvarsmönnum fyrir að fara í tilviki V ehf. á árunum 2007 og 2008 en gjaldanda, A, sem var stjórnarmaður félagsins, og varastjórnarmanni, C, en sektarkrafa beinist ekki að honum. Þá verður ekki talið að skilmerkilegar upplýsingar liggi fyrir um starfssvið gjaldanda, B, hjá félaginu, en í þeim efnum er ekki við annað að styðjast en skýrslutökur af gjaldendum. Er hér m.a. til þess að líta að fram kom við skýrslutökurnar að gjaldandi, A, hefði einn tekið ákvarðanir um að standa ekki skil á staðgreiðslu og virðisaukaskatti sem í málinu greinir. Hið sama kemur fram hjá A í bréfi hans til yfirskattanefndar, dags. 29. október 2009. Að þessu athuguðu verður refsiábyrgð gjaldanda, B, vegna vanrækslu á greiðslu staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatts V ehf. ekki byggð á því að hann hafi með formlegum hætti gegnt stjórnarstörfum í félaginu, svo sem skattrannsóknarstjóri ríkisins virðist ganga út frá í kröfugerð sinni. Þá þykja fyrirliggjandi vísbendingar um aðild gjaldanda að ákvarðanatöku í félaginu á þeim tíma sem hér skiptir máli ekki geta leitt til þess að refsiábyrgð verði lögð á hann á þeim grundvelli að hann hafi í raun haft framkvæmdastjórn félagsins með höndum eða verið daglegur stjórnandi þess, svo sem orðað er í kröfugerð skattrannsóknarstjóra ríkisins, enda er sú ályktun skattrannsóknarstjóra á engan hátt rökstudd af hans hálfu.

Með vísan til framanritaðs verður ekki talið að sýnt hafi verið fram á það með rannsókn skattrannsóknarstjóra ríkisins að gjaldandi, B, beri refsiábyrgð vegna þeirrar háttsemi sem greinir í kröfubréfi skattrannsóknarstjóra. Verður honum því ekki gerð sekt í máli þessu. Sektarkröfu skattrannsóknarstjóra ríkisins telst á hinn bóginn réttilega beint að gjaldanda, A.

Sektarkrafa skattrannsóknarstjóra í máli þessu er byggð á niðurstöðum í skýrslu embættisins að öðru leyti en því að ekki er gerð krafa um ákvörðun sektar vegna vangreiddrar staðgreiðslu opinberra gjalda að fjárhæð 1.298.298 kr. af launum gjaldenda svo sem gerð er grein fyrir í kröfugerð. Til grundvallar niðurstöðu skattrannsóknarstjóra ríkisins um fjárhæð vangreiddrar staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatts V ehf. árin 2007 og 2008 liggja m.a. staðgreiðsluskilagreinar og virðisaukaskattsskýrslur, sem gjaldandi hefur staðfest að varði rekstur einkahlutafélagsins, sbr. skýrslutöku af gjaldanda þann 8. janúar 2009, þar sem einnig kom fram af hans hálfu að gögnin gæfu rétta mynd af rekstrinum. Af hálfu gjaldanda hafa engar athugasemdir verið gerðar við niðurstöðu skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins um fjárhæð vangreiddrar staðgreiðslu og verður að virtum gögnum málsins byggt á niðurstöðum skýrslunnar um þann þátt málsins, sbr. og kröfugerð skattrannsóknarstjóra í máli þessu.

Að því er varðar kröfugerð skattrannsóknarstjóra ríkisins um vangreiddan virðisaukaskatt er til þess að líta að við skýrslutöku af gjaldanda, A, þann 8. janúar 2009, kom fram að flestir viðskiptavina V ehf. hafi verið greiðsluþrota á þeim tíma sem um ræðir og því mikið um útistandandi kröfur, en að því leyti sem einhver von væri um greiðslur væru kröfurnar til innheimtu hjá lögmönnum. Framburð gjaldanda verður að skilja þannig að hann hafi talið að um tapaðar viðskiptakröfur væri að ræða á hendum umræddum aðilum í skilningi 2. tölul. 5. mgr. 13. gr. laga nr. 50/1988, svo sem einnig má ráða af bréfi gjaldanda frá 29. október 2009, þar sem sérstaklega eru tilgreindar framkvæmdir við K, en í því tilviki hafi 30.000.000 kr. krafa á verkkaupa ekki fengist greidd. Í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins, dags. 6. mars 2009, er gerð grein fyrir framburði gjaldanda, en að öðru leyti er ekki fjallað um mögulegar útistandandi viðskiptakröfur V ehf. eða hvort tilefni sé til að líta til þeirra í málinu. Þegar litið er til úrskurðaframkvæmdar í hliðstæðum málum og miðað við þá fjárhæð tapaðra krafna sem gjaldandi hefur tilgreint verður að telja að sköpum geti skipt um niðurstöðu um sektarkröfu á hendur gjaldanda hvort skilyrði frádráttar samkvæmt framangreindu lagaákvæði hafi verið til staðar á þeim tíma sem hér um ræðir. Þetta var sem fyrr segir ekki rannsakað af hálfu skattrannsóknarstjóra ríkisins, þrátt fyrir skýringar gjaldanda, en til þess var sérstakt tilefni með hliðsjón af starfsemi V ehf. og aðstæðum í tengdum atvinnugreinum á þeim tíma sem málið varðar. Tekið skal fram að bókhaldsgögn V ehf. lágu fyrir við rannsókn skattrannsóknarstjóra ríkisins. Samkvæmt því, sem hér hefur verið rakið, verður að telja, þrátt fyrir að gjaldandi hafi ekki mótmælt tölulegum niðurstöðum í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins, að ekki hafi verið sýnt fram á grundvöll fyrir ákvörðun sektar á hendur gjaldanda samkvæmt 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988 vegna vanrækslu á skilum virðisaukaskatts. Stendur þá eftir að því er varðar þennan þátt málsins krafa skattrannsóknarstjóra ríkisins um ákvörðun sektar vegna síðbúinna skila virðisaukaskattsskýrslna uppgjörstímabilin mars-apríl og maí-júní 2008, en skýrslum þessum var skilað án greiðslu til innheimtumanns ríkissjóðs þann 29. júlí 2008 og 2. október 2008. Þegar litið er til þess að ekki er um verulegan drátt að ræða og að teknu tilliti til þegar ákvarðaðs álags samkvæmt 27. gr. laga nr. 50/1988 þykir ekki tilefni til ákvörðunar sektar vegna þessarar vanrækslu sérstaklega.

Í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins og greinargerð með kröfugerð embættisins til yfirskattanefndar er gerð grein fyrir greiðslum V ehf. til innheimtumanns vegna staðgreiðslu, virðisaukaskatts og opinberra gjalda frá því að skuldir sem um ræðir í máli þessu vegna staðgreiðslu opinberra gjalda byrjuðu að myndast 15. janúar 2008. Fram kemur að á tímabilinu 15. janúar 2008 til og með 12. ágúst 2009 voru alls greiddar 1.177.985 kr. vegna höfuðstóls skilaskyldrar staðgreiðslu V ehf. og 2.413.288 kr. vegna höfuðstóls virðisaukaskatts félagsins og er þar að hluta um að ræða greiðslur vegna greiðslutímabils staðgreiðslu sem mál þetta varðar, nánar tiltekið staðgreiðslu að fjárhæð 256.292 kr. vegna greiðslutímabilsins desember 2007. Eins og mál þetta er lagt fyrir af hálfu skattrannsóknarstjóra ríkisins þykir rétt að greind fjárhæð vegna tímabils sem mál þetta tekur til, sem gjaldandi stóð samkvæmt framangreindu skil á áður en málið var sent yfirskattanefnd til meðferðar, komi til frádráttar fjárhæð vangreiddrar staðgreiðslu samkvæmt kröfugerð skattrannsóknarstjóra ríkisins, enda er það í samræmi við það sem tíðkast hefur við meðferð hliðstæðra mála fyrir yfirskattanefnd. Samkvæmt framansögðu verður í máli þessu byggt á vangreiddri staðgreiðslu að fjárhæð 3.903.630 kr.

Sá hluti greiðslna V ehf. á umræddu tímabili, sem innheimtumaður ríkissjóðs hefur samkvæmt yfirliti skattrannsóknarstjóra ríkisins ráðstafað til greiðslu dráttarvaxta, álags og kostnaðar, nam 374.236 kr. vegna staðgreiðslu og 299.408 kr. vegna virðisaukaskatts. Þá kemur fram í gögnum málsins að greiðslur til innheimtumanns ríkissjóðs vegna opinberra gjalda V ehf., þ.m.t. tryggingagjalds, á þeim tíma sem hér um ræðir, námu 232.928 kr. og var innborgunum að hluta varið til greiðslu dráttarvaxta og kostnaðar. Aðrar greiðslur félagsins til innheimtumanns en vegna höfuðstóls staðgreiðslu og virðisaukaskatts námu samkvæmt þessu samtals 906.572 kr.

Með dómi Hæstaréttar Íslands 2. október 2003 (H 2003:3178), sem varðar hliðstætt mál, var því hafnað að greiðslur, sem innheimtumaður hefur ráðstafað upp í álag, dráttarvexti og kostnað, geti haft áhrif á sakarmat og komið með beinum hætti til frádráttar skattskuld sem viðurlagaákvörðun tekur til. Ekki verður talið að breyting með lögum nr. 134/2005 á refsiákvæðum laga nr. 45/1987 haggi þessari dómaframkvæmd. Með breytingalögum þessum er hins vegar skýrt kveðið á um það að greiðslur skattaðila á verulegum hluta skattfjárhæðar geti að uppfylltum ákveðnum skilyrðum leitt til þess að ákvæði um lágmark sektarrefsingar eigi ekki við. Samkvæmt dómum Hæstaréttar Íslands 30. mars 2006 í málunum nr. 428/2005 og 469/2005 ber að taka í þessu sambandi tillit til innborgana sem ráðstafað hefur verið til greiðslu álags vegna vangreiddrar staðgreiðslu opinberra gjalda starfsmanna og vangreidds virðisaukaskatts, svo og skuli fara á sama hátt með greiðslur vegna staðgreiðslu opinberra gjalda þess fyrirsvarsmanns sem refsiábyrgð sætir. Ekki verður annað séð en að líta megi með hliðstæðum hætti til greiðslna viðkomandi skattaðila sem innheimtumaður hefur ráðstafað upp í dráttarvexti og kostnað, og eftir atvikum til greiðslu á opinberum gjöldum, enda er það í samræmi við úrskurðaframkvæmd fyrir gildistöku laga nr. 134/2005, sbr. og fyrrgreindan dóm Hæstaréttar frá árinu 2003 og aðra dóma í hliðstæðum málum, m.a. H 2000:2387. Eins og mál þetta liggur fyrir þykir því mega taka tillit til fyrrgreindra greiðslna V ehf. að fjárhæð samtals 906.572 kr.

Samkvæmt því sem að framan er rakið og gögnum málsins að öðru leyti var afdregin staðgreiðsla opinberra gjalda vegna launamanna V ehf. greiðslutímabilin desember 2007 og janúar til og með maí 2008, samtals að fjárhæð 3.903.630 kr., ekki greidd til innheimtumanns ríkissjóðs á tilskildum tíma, sbr. 1. og 2. mgr. 20. gr. laga nr. 45/1987. Tilteknar innborganir voru inntar af hendi vegna staðgreiðslu opinberra gjalda V ehf. á tímabilinu 15. janúar 2009 til og með 12. ágúst 2009, sbr. að framan, sem þó breytir ekki því að greiðslur fóru fram eftir eindaga umræddra gjalda. Vegna skýringa gjaldanda um að fjárhagsvandræði í rekstri V ehf. hafi valdið þeim vanskilum á staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatti sem í málinu greinir skal tekið fram að ekki telst tæk varnarástæða að fé hafi ekki verið til í rekstri félagsins til að standa skil á umræddum gjöldum, sbr. m.a. fyrrnefndan dóm Hæstaréttar Íslands frá 30. mars 2000 (H 2000:1422).

Með vísan til þess sem rakið hefur verið telst fullnægt þeim huglægu refsiskilyrðum sem fram koma í 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, sbr. 2. gr. laga nr. 42/1995. Ber að ákvarða gjaldanda, A, sekt samkvæmt þessum lagaákvæðum vegna vanrækslu á skilum staðgreiðslu opinberra gjalda í rekstri V ehf.

Eins og lög nr. 45/1987 hljóða eftir breytingar, sem á þeim voru gerðar með lögum nr. 42/1995, skal sekt aldrei vera lægri en sem nemur tvöfaldri þeirri skattfjárhæð sem vanrækt var greiðsla á, þó að teknu tilliti til álags. Samkvæmt breytingu á greindum lögum með lögum nr. 134/2005 eiga fésektarákvæði þessi þó ekki við hafi brot einskorðast við að standa ekki skil á réttilega tilgreindri staðgreiðslu samkvæmt skilagrein staðgreiðslu, enda hafi verið gerð skil á verulegum hluta skattfjárhæðar eða málsbætur eru miklar. Í tilviki gjaldanda er til þess að líta að skilagreinar staðgreiðslu V ehf. liggja fyrir vegna allra tímabila staðgreiðslu sem málið varðar, þótt skil hafi dregist nokkuð, og eru fjárhæðir í málinu byggðar á þeim. Sem fyrr segir verður lagt til grundvallar að greiðslur til innheimtumanns ríkissjóðs, sem hér beri að líta til, hafi numið samtals 906.572 kr. Að teknu tilliti til innborgunar á höfuðstól svarar fjárhæðin til vangreiddrar staðgreiðslu V ehf. vegna fyrsta tímabils staðgreiðslu sem sektarkrafa tekur til og verulegs hluta fjárhæðar annars tímabilsins. Samkvæmt þessu og í samræmi við dómaframkvæmd Hæstaréttar Íslands, sbr. fyrrgreinda dóma frá 30. mars 2006, verður því talið að sú undantekning frá fésektarlágmarki, sem mælt er fyrir um í lögum nr. 134/2005, taki til staðgreiðslu opinberra gjalda að fjárhæð 1.365.871 kr. greiðslutímabilin desember 2007 og janúar 2008. Ekki liggur annað fyrir en að vangreiðsla á staðgreiðslu opinberra gjalda vegna annarra tímabila hafi fyrst og fremst stafað af erfiðleikum í rekstri V ehf. og ekkert er komið fram um að gjaldandi hafi persónulega notið nokkurs hags af brotinu. Hins vegar varðar mál þetta vanskil á staðgreiðslu að ekki óverulegri fjárhæð og vegna alllangs tímabils. Að þessu virtu og með vísan til greindrar dómaframkvæmdar verður því ekki talið að skilyrði um miklar málsbætur, sbr. ákvæði laga nr. 134/2005, eigi hér við. Því telst lágmarksákvæði í 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987 gilda um vanskil staðgreiðslu að fjárhæð 2.537.759 kr.

Samkvæmt framansögðu og að teknu tilliti til álags samkvæmt 1. tölul. 2. mgr. 28. gr. laga nr. 45/1987 þykir sekt gjalda hæfilega ákveðin 4.900.000 kr. til ríkissjóðs.

Ú r s k u r ð a r o r ð :

Gjaldandi, A, greiði sekt að fjárhæð 4.900.000 kr. til ríkissjóðs. Gjaldanda, B, verður ekki gerð sekt í máli þessu.