Úrskurður yfirskattanefndar

Ár 2019, miðvikudaginn 23. janúar, er tekið fyrir mál nr. 155/2018; kæra A og B, Hafnarfirði, dags. 9. október 2018, vegna úttektar séreignarsparnaðar. Í málinu úrskurða Sverrir Örn Björnsson, Anna Dóra Helgadóttir og Bjarnveig Eiríksdóttir. Upp er kveðinn svofelldur

ú r s k u r ð u r :

I.

Kæra í máli þessu, dags. 9. október 2018, varðar þá ákvörðun ríkisskattstjóra að hafna umsókn kærenda um nýtingu séreignarsparnaðar vegna kaupa á fyrstu íbúð, sbr. lög nr. 111/2016, um stuðning til kaupa á fyrstu íbúð, með áorðnum breytingum. Var ákvörðun ríkisskattstjóra byggð á því að kaup kærenda á íbúðarhúsnæði að E á árinu 2017 gætu ekki talist fyrstu kaup í skilningi fyrrgreindra laga þar sem kærendur hefðu áður verið eigendur íbúðarhúsnæðis að C og D.

II.  

Málavextir eru þeir að með kaupsamningi, dags. 10. maí 2017, keyptu kærendur að jöfnu fasteign að E.

Með umsókn til ríkisskattstjóra 29. desember 2017 sóttu kærendur um skattfrjálsa nýtingu séreignarsparnaðar vegna kaupa á íbúðinni, sbr. lög nr. 111/2016, um stuðning til kaupa á fyrstu íbúð.

Með ákvörðun, dags. 6. október 2018, hafnaði ríkisskattstjóri umsókn kærenda. Vísaði ríkisskattstjóri til þess að samkvæmt 2. mgr. 2. gr. laga nr. 111/2016 væri skilyrði úttektar á séreignarsparnaði að rétthafi hefði ekki áður átt íbúð og að hann aflaði sér íbúðarhúsnæðis annað hvort einn eða í félagi við annan einstakling. Samkvæmt upplýsingum í fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands hefðu kærendur verið skráðir eigendur að íbúðarhúsnæði að E þann 10. maí 2017. Áður hefðu kærendur verið skráðir eigendur íbúðarhúsnæðis að C frá 2. júlí 2014 til 23. mars 2016 og D frá 23. mars 2016 til 4. maí 2017. Að framangreindu virtu yrði ekki fallist á að um fyrstu kaup kærenda á íbúðarhúsnæði væri að ræða í skilningi 2. mgr. 2. gr. laga nr. 111/2016. Yrði því að synja umsókn kærenda um útgreiðslu sparnaðar á grundvelli þeirra laga.

III.

Í kæru kærenda til yfirskattanefndar, dags. 9. október 2018, sbr. einnig tölvupóst til yfirskattanefndar 10. þess mánaðar, er þess krafist að ákvörðun ríkisskattstjóra verði hnekkt. Fram kemur í kærunni að kærendur uppfylli sannarlega þá kröfu að hafa keypt sína fyrstu eign fyrir 1. júlí 2014. Þau eigi enn eign og séu enn með lán og eigi samkvæmt þessu fullan rétt á að nota viðbótarlífeyrissparnað sinn í tíu ár. Það komi málinu ekkert við að þau hafi flutt í millitíðinni eða tekið annað lán. Þetta hafi þau fengið staðfest hjá viðskiptabanka sínum. Ríkisskattstjóri geti ekki ætlast til þess að fólk megi hvorki flytja né endurfjármagna lán í tíu ár. Synjun ríkisskattstjóra eigi engan rétt á sér.

IV.

Með bréfi, dags. 13. nóvember 2018, hefur ríkisskattstjóri lagt fram umsögn um kæruna og krafist þess að ákvörðun embættisins verði staðfest með vísan til forsendna hennar, enda hafi ekki komið fram nein þau gögn eða málsástæður varðandi kæruefnið sem gefi tilefni til breytinga á ákvörðun ríkisskattstjóra. Í umsögninni er rakið að 29. desember 2017 hafi kærendur sótt um ráðstöfun séreignarsparnaðar á grundvelli laga nr. 111/2016, um stuðning til kaupa á fyrstu íbúð, vegna kaupa á íbúðarhúsnæði að E. Við afgreiðslu umsóknarinnar hafi fyrst komið til skoðunar hvort kærendur uppfylltu skilyrði 2. gr. laganna. Kærendur hafi ekki sótt um ráðstöfun séreignarsparnaðar á grundvelli eldri laga nr. 40/2014, um séreignasparnað og ráðstöfun hans til greiðslu húsnæðislána og húsnæðissparnaðar. Kærendur hafi verið skráðir eigendur íbúðarhúsnæðis að E þann 10. maí 2017 eða fyrir gildistöku laga nr. 111/2016 þann 1. júlí 2017, sbr. 1. mgr. 8. gr. þeirra laga. Í ljósi þess hafi komið til skoðunar hvort kærendur uppfylltu skilyrði 2. eða 3. mgr. 8. gr. laganna, en í þeim ákvæðum sé að finna heimild til handa þeim sem hófu uppsöfnun iðgjalda eða hófu ráðstöfun þeirra vegna eignar sem aflað hafi verið fyrir 1. júlí 2017. Í 2. mgr. 8. gr. laga nr. 111/2016 sé kveðið á um heimild þeirra rétthafa sem ekki hafi nýtt sér ákvæði til bráðabirgða XVII í lögum um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða til að verja þeim iðgjöldum á grundvelli ákvæða laga nr. 111/2016. Skilyrði þeirrar ráðstöfunar sé að um fyrstu kaup á íbúðarhúsnæði hafi verið að ræða. Þar sem kærendur hefðu áður átt íbúðarhúsnæði að C og D geti kaup þeirra á E þann 10. maí 2017 ekki talist fyrstu kaup í skilningi ákvæðisins. Þá komi ákvæði 4. mgr. 2. gr. laganna ekki til skoðunar í málinu þegar af þeirri ástæðu að ekki sé um fyrstu kaup kærenda að ræða.

Með bréfi yfirskattanefndar, dags. 13. nóvember 2018, var kærendum sent ljósrit af umsögn ríkisskattstjóra og þeim gefinn kostur á að tjá sig um hana og leggja fram gögn til skýringar. Gefinn var 20 daga svarfrestur. Engar athugasemdir hafa borist.

V.

Um skattfrjálsa úttekt séreignarsparnaðar, sbr. 8. gr. laga um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða, vegna kaupa á fyrstu íbúð gilda lög nr. 111/2016, um stuðning til kaupa á fyrstu íbúð. Samkvæmt 2. gr. laganna er rétthafa séreignarsparnaðar heimilt að nýta viðbótariðgjald, sem greitt er á samfelldu tíu ára tímabili, eftir gildistöku laganna að tilteknu hámarki á ári, sbr. 4. gr. þeirra, með því að a) verja uppsöfnuðu iðgjaldi til kaupa á fyrstu íbúð og/eða b) ráðstafa iðgjaldi inn á höfuðstól láns sem tryggt er með veði í fyrstu íbúð. Þá er rétthafa heimilt að nýta iðgjald sem afborgun inn á óverðtryggt lán, sem tryggt er með veði í fyrstu íbúð, og sem greiðslu inn á höfuðstól þess eftir því sem nánar er kveðið á um í 3. gr. laganna. Samkvæmt 2. mgr. 2. gr. laga nr. 111/2016 er skilyrði fyrir úttekt á séreignarsparnaði að rétthafi hafi ekki áður átt íbúð og að hann afli sér íbúðarhúsnæðis annaðhvort einn eða í félagi við annan einstakling. Þá skal rétthafi eiga að minnsta kosti 30% eignarhlut í þeirri íbúð sem aflað er. Í 4. mgr. 2. gr. laganna kemur fram að heimild rétthafa til að ráðstafa viðbótariðgjaldi samkvæmt lögunum fellur ekki niður þótt rétthafi selji íbúðina og kaupi sér nýja íbúð í stað þeirrar sem seld var. Skilyrði er að skipti á íbúð fari fram innan tíu ára tímabilsins, sbr. 3. mgr. sömu greinar, og að kaup rétthafa á nýrri íbúð fari fram innan tólf mánaða frá síðustu sölu þeirrar íbúðar sem veitti rétt til úttektar séreignarsparnaðar samkvæmt lögunum. Er tekið fram að rétthafa sé heimilt að ráðstafa viðbótariðgjaldi inn á lán með veði í hinni nýju íbúð þangað til hinu tíu ára samfellda tímabili lýkur.

Þann 16. maí 2014 voru samþykkt á Alþingi lög nr. 40/2014, um séreignarsparnað og ráðstöfun hans til greiðslu húsnæðislána og húsnæðissparnaðar, en með þeim lögum var tveimur nýjum ákvæðum til bráðabirgða bætt við lög nr. 129/1997, um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða, sbr. bráðabirgðaákvæði XVI og XVII í þeim lögum. Í bráðabirgðaákvæði XVII var kveðið á um heimild rétthafa séreignarsparnaðar til að taka út viðbótariðgjald sem greitt hefði verið á tímabilinu 1. júlí 2014 til 30. júní 2017 og nýta til öflunar íbúðarhúsnæðis til eigin nota, þó eigi síðar en 30. júní 2019. Skilyrði var að rétthafi væri ekki eigandi að íbúðarhúsnæði á því tímabili þegar heimildin væri nýtt. Lög nr. 111/2016, um stuðning til kaupa á fyrstu íbúð, tóku gildi 1. júlí 2017, sbr. 1. mgr. 8. gr. þeirra laga, og í 2. og 3. mgr. sömu greinar er að finna ákvæði um lagaskil vegna úrræða á grundvelli laga nr. 40/2014. Í 2. mgr. 8. gr. laga nr. 111/2016 segir að rétthafa, sem ekki hafi nýtt sér heimild ákvæðis til bráðabirgða XVII í lögum um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða fyrir 1. júlí 2017 sé heimilt að verja þeim iðgjöldum á grundvelli ákvæða laga nr. 111/2016. Skilyrði sé að um kaup á fyrstu íbúð sé að ræða. Tímabil uppsöfnunar samkvæmt bráðabirgðaákvæði XVII komi til frádráttar samfelldu tíu ára tímabili sem kveðið sé á um í 1. mgr. 2. gr. laga nr. 111/2016. Í 4. mgr. 8. gr. nefndra laga kom fram að rétthafi sem félli undir 3. mgr. skyldi með umsókn sækja um áframhaldandi ráðstöfun viðbótariðgjalda, sbr. 5. gr. laganna. Með 4. gr. laga nr. 63/2017 var því skilyrði bætt við síðastnefnt ákvæði að sótt skyldi um áframhaldandi ráðstöfun viðbótariðgjalda eigi síðar en sex mánuðum frá gildistöku laga nr. 111/2016.

Fram er komið í málinu að kærendur keyptu íbúð að C á árinu 2014, en í fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands er skráð að kærendur hafi eignast húsnæðið 2. júlí 2014. Kemur fram í kæru til yfirskattanefndar að um fyrstu kaup íbúðarhúsnæðis hafi verið að ræða. Í umsögn ríkisskattstjóra er rakið að kærendur hafi ekki sótt um ráðstöfun séreignarsparnaðar vegna öflunar húsnæðisins á grundvelli laga nr. 40/2014. Verður því að líta svo á, eins og gert er í umsögn ríkisskattstjóra, að um heimild kærenda til að ráðstafa iðgjöldum á grundvelli laga nr. 111/2016 gildi ákvæði 2. mgr. 8. gr. laganna sem tekur til þeirra umsækjenda sem ekki hafa nýtt sér heimild bráðabirgðaákvæðis XVII í lögum um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða til að nýta séreignarsparnað til öflunar íbúðarhúsnæðis fyrir gildistöku laga nr. 111/2016 þann 1. júlí 2017, sbr. hér að framan. Hinn 29. desember 2017 sóttu kærendur um ráðstöfun séreignarsparnaðar á grundvelli laga nr. 111/2016 inn á höfuðstól láns sem hvíldi á fasteigninni að E sem kærendur keyptu í maí 2017. Með hinni kærðu ákvörðun sinni, dags. 6. október 2018, hafnaði ríkisskattstjóri umsókninni á þeirri forsendu að ekki væri um að ræða kaup fyrstu íbúðar í skilningi 2. mgr. 2. gr. laga nr. 111/2016, enda hefðu kærendur verið skráðir eigendur íbúðar að C frá 2. júlí 2014 til 23. mars 2016 og íbúðar að D frá 23. mars 2016 til 4. maí 2017.

Samkvæmt fyrrgreindu ákvæði 2. mgr. 8. gr. laga nr. 111/2016 er rétthafa, sem ekki hefur nýtt sér heimild ákvæðis til bráðabirgða XVII í lögum nr. 129/1997, um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða, fyrir 1. júlí 2017 heimilt að verja þeim iðgjöldum á grundvelli ákvæða laga nr. 111/2016. Skilyrði er þó að um kaup á fyrstu íbúð sé að ræða. Skýra verður ákvæði þetta til samræmis við túlkun hliðstæðs ákvæðis 3. mgr. 8. gr. sömu laga í úrskurðaframkvæmd, sbr. úrskurð yfirskattanefndar nr. 162/2018. Verður því að telja að með ákvæðinu sé gerður áskilnaður um að rétthafa séreignarsparnaðar hafi í öndverðu verið unnt að grípa til ráðstafana samkvæmt bráðabirgðaákvæði XVII í lögum nr. 129/1997 vegna öflunar á fyrstu íbúð. Af hálfu ríkisskattstjóra hefur ekki verið vefengt að kærendum hafi verið heimilt að verja viðbótariðgjöldum til kaupa á íbúðinni að C á þessum grundvelli. Þá er byggt á því í málinu af hálfu ríkisskattstjóra að kaup kærenda á íbúðinni hafi átt sér stað eftir 1. júlí 2014, sbr. 1. mgr. 8. gr. reglugerðar nr. 555/2017, um samræmt verklag við ráðstöfun iðgjalda til séreignarsparnaðar til stuðnings kaupa á fyrstu íbúð.

Með vísan til þess, sem hér að framan er rakið, er krafa kærenda tekin til greina.

Í 18. gr. laga nr. 30/1992, um yfirskattanefnd, með síðari breytingum, kemur fram að stjórnvald skuli framkvæma gjaldabreytingar sem stafa af úrskurði yfirskattanefndar. Ríkisskattstjóri hefur eftirlit með útgreiðslu iðgjalda samkvæmt lögum nr. 111/2016 og miðlun nauðsynlegra upplýsinga til vörsluaðila vegna framkvæmdar laganna, sbr. 5. og 6. gr. þeirra. Er ríkisskattstjóra falið að annast um þær breytingar sem kunna að leiða af úrskurði þessum.

Ú r s k u r ð a r o r ð :

Krafa kærenda í máli þessu er tekin til greina. Ríkisskattstjóra er falið að annast um breytingar sem leiða af niðurstöðu úrskurðar þessa.