Úrskurður yfirskattanefndar

Ár 2021, miðvikudaginn 7. apríl, er tekið fyrir mál nr. 204/2020; kæra A, mótt. 29. desember 2020, vegna ákvörðunar um lokunarstyrk. Í málinu úrskurða Sverrir Örn Björnsson, Anna Dóra Helgadóttir og Bjarnveig Eiríksdóttir. Upp er kveðinn svofelldur

ú r s k u r ð u r :

 I.

Með ódagsettri kæru, sem barst yfirskattanefnd 29. desember 2020, hefur kærandi skotið til yfirskattanefndar ákvörðun ríkisskattstjóra, dags. 30. september 2020, að hafna umsókn kæranda um lokunarstyrk samkvæmt II. kafla laga nr. 38/2020, um fjárstuðning til minni rekstraraðila vegna heimsfaraldurs kórónuveiru. Ákvörðun ríkisskattstjóra var tekin að undangengnum bréfaskiptum, sbr. bréf ríkisskattstjóra til kæranda, dags. 1. og 11. september 2020, og svarbréf kæranda, dags. 10. og 15. sama mánaðar, og var byggð á því að starfsemi kæranda, sem fólgin væri í rekstri húsdýragarðs, félli ekki undir ákvæði 1. tölul. 4. gr. laga nr. 38/2020, þ.e. kæranda hefði ekki verið skylt að láta af starfseminni samkvæmt 1. og 2. mgr. 5. gr. auglýsingar nr. 243/2020, um takmörkun á samkomum vegna farsóttar, sbr. 2. mgr. 12. gr. sóttvarnalaga nr. 19/1997. Kom fram að starfsemi kæranda félli undir 3. gr., 4. gr. og 2. málsl. 1. mgr. 5. gr. auglýsingar nr. 243/2000, þ.e. um væri að ræða starfsemi sem hefði sætt fjölda- og nálægðartakmörkunum eða takmörkunum á opnunartíma. Hægt hefði því verið að viðhalda starfsemi í einhverri mynd og aðlaga hertum sóttvörnum.

Í kæru kæranda til yfirskattanefndar kemur fram að umsókn hans um lokunarstyrk sé til komin vegna húsdýragarðs. Í kærunni er bent á að þótt húsdýragarðar séu ekki sérstaklega taldir með sundlaugum, skemmtistöðum og söfnum í 5. gr. auglýsingar nr. 243/2020 sé margt líkt með starfsemi þessara aðila, enda heyri húsdýragarðar undir safnalög hjá embætti ríkisskattstjóra. Húsdýragarðurinn sé m.a. safn þar sem sýnd séu fræðsluspjöld um íslensku sauðkindina og nú sé unnið að sams konar sýningu um íslenska refinn. Þá séu dýr til sýnis í garðinum sem þannig sé ekkert annað en lifandi safn. Söfn séu æði misjöfn og í húsdýragarðinum sé jafnan meiri erill og „hasar“ en á bókasafni auk þess sem nálægð fólks sé meiri og sameiginlegir snertifletir fleiri. Líklegast sé að þar sem afar fáir húsdýragarðar séu starfræktir á landinu hafi þeir hreinlega gleymst. Enginn haldbær rök séu til þess að ákjósanlegra hafi verið að halda húsdýragarðinum opnum frekar en t.d. bókasafni. Hafi ekki verið unnt að gera viðeigandi sóttvarnarráðstafanir á bókasöfnum hafi þess enn síður verið kostur í húsdýragarðinum. Fyrirsvarsmenn húsdýragarðsins hafi sem ábyrgir borgarar litið á það sem skyldu sína að loka garðinum til að koma í veg fyrir smit.

II.

Með bréfi til heilbrigðisráðuneytisins, dags. 4. janúar 2021, óskaði yfirskattanefnd eftir umsögn ráðuneytisins um kæruefni málsins, sbr. 8. gr. laga nr. 38/2020. Af því tilefni hefur heilbrigðisráðuneytið lagt fram umsögn í málinu með bréfi til yfirskattanefndar, dags. 18. febrúar 2021. Í umsögninni kemur fram að með 1. og 2. mgr. 5. gr. auglýsingar nr. 243/2020 hafi atvinnufrelsi verið skert í ríkari mæli en leiddi af ákvæðum 3. og 4. gr. sömu auglýsingar um fjölda- og nálægðartakmarkanir. Við framkvæmd hinna fyrrnefndu ákvæða hafi þau því ekki verið túlkuð rýmra en leiði af orðalagi þeirra og önnur starfsemi en sú, sem talin sé upp, ekki verið talin falla undir nema að teljast að öllu leyti sambærileg. Að mati ráðuneytisins geti starfsemi kæranda ekki talist til safns í skilningi 1. mgr. 5. gr. auglýsingar nr. 243/2020. Af gögnum málsins megi ráða að starfsemin fari fram bæði innan- og utandyra og sé því nokkuð frábrugðin starfsemi bókasafna, sem sérstaklega sé nefnd í kæru. Því megi ætla að unnt sé að gæta nálægðartakmarkana í starfseminni. Þá verði vart talið að starfsemin sé í eðli sínu þannig að hún krefjist snertingar eða feli í sér hættu á snertingu milli fólks þannig að hún falli undir 2. mgr. 5. gr. auglýsingar nr. 243/2020 eða sé öldungis sambærileg slíkri starfsemi. Hefði ráðuneytinu borist erindi frá kæranda í gildistíð auglýsingarinnar hefði ráðuneytið því ekki talið að loka bæri starfsemi félagsins á grundvelli 1. og 2. mgr. 5. gr. auglýsingarinnar. Með vísan til framanritaðs sé það mat ráðuneytisins að kærandi hafi ekki uppfyllt skilyrði 1. tölul. 4. gr. laga nr. 38/2020 um að skylt væri að láta af starfsemi eða þjónustu samkvæmt 1. eða 2. mgr. 5. gr. auglýsingar nr. 243/2020.

III.

Með bréfi, dags. 16. febrúar 2021, hefur ríkisskattstjóri lagt fram umsögn í málinu og krafist þess að hin kærða ákvörðun verði staðfest með vísan til forsendna hennar, enda hafi ekki komið fram nein þau gögn eða málsástæður varðandi kæruefnið sem gefi tilefni til breytinga á ákvörðun ríkisskattstjóra. Í umsögninni er bent á að ekkert hafi komið fram af hálfu ríkisskattstjóra í málinu sem gefi tilefni til þeirrar ályktunar að embættið líti svo á að starfsemi kæranda heyri undir safnalög, eins og tiltekið sé í kæru. Í umsókn kæranda um lokunarstyrk hafi starfsemin hins vegar verið tilgreind sem „safn“ og sú tilgreining sé því gerð af hálfu umsækjanda.

IV.

Með bréfi yfirskattanefndar, dags. 18. febrúar 2021, voru kæranda send ljósrit af umsögnum heilbrigðisráðuneytisins og ríkisskattstjóra í málinu og kæranda gefinn kostur á að tjá sig um þær og leggja fram gögn til skýringar. Gefinn var 20 daga svarfrestur. Engar athugasemdir hafa borist frá kæranda.

V.

Samkvæmt 1. gr. laga nr. 38/2020, um fjárstuðning til minni rekstraraðila vegna heimsfaraldurs kórónuveiru, gilda lög þessi um einstaklinga og lögaðila sem stunda atvinnurekstur eða sjálfstæða starfsemi, hófu starfsemina fyrir 1. febrúar 2020 og bera ótakmarkaða skattskyldu hér á landi samkvæmt 1. eða 2. gr. laga nr. 90/2003, um tekjuskatt. Er markmið laganna að viðhalda atvinnustigi og efnahagsumsvifum með því að styðja við minni rekstraraðila sem hafa orðið fyrir tímabundnu tekjufalli vegna heimsfaraldurs kórónuveiru og aðgerða stjórnvalda til að verjast útbreiðslu hennar, sbr. 2. gr. laganna. Í II. kafla laga nr. 38/2020 er fjallað um greiðslu svonefndra lokunarstyrkja úr ríkissjóði, en samkvæmt 4. gr. laganna á rekstraraðili sem fellur undir lögin rétt á slíkum styrk að uppfylltum skilyrðum sem talin eru í fimm töluliðum í lagagreininni. Samkvæmt 1. tölul. 4. gr. laga nr. 38/2020 er skilyrði fyrir greiðslu lokunarstyrks að rekstraraðila hafi verið gert skylt að loka samkomustað samkvæmt 1. málsl. 1. mgr. 5. gr. auglýsingar nr. 243/2020, um takmörkun á samkomum vegna farsóttar, eða láta af starfsemi eða þjónustu samkvæmt 2. mgr. sömu greinar á grundvelli 2. mgr. 12. gr. sóttvarnalaga nr. 19/1997.

Í 12. gr. sóttvarnalaga nr. 19/1997 eru ákvæði um opinberar sóttvarnaráðstafanir vegna hættu á farsóttum innanlands. Samkvæmt 2. mgr. lagagreinarinnar ákveður ráðherra að fenginni tillögu sóttvarnalæknis hvort grípa skuli til opinberra sóttvarnaráðstafana, svo sem ónæmisaðgerða, einangrunar smitaðra, sótthreinsunar, afkvíunar byggðarlaga eða landsins alls, lokunar skóla eða samkomubanns. Hinn 6. mars 2020 lýsti ríkislögreglustjóri yfir neyðarstigi almannavarna hér á landi vegna heimsfaraldurs kórónuveiru. Hinn 13. sama mánaðar ákvað heilbrigðisráðherra á grundvelli 2. mgr. 12. gr. sóttvarnalaga að takmarka samkomur til að hægja á útbreiðslu veirunnar með auglýsingu nr. 217/2020, um takmörkun á samkomum vegna farsóttar. Hinn 22. mars ákvað heilbrigðisráðherra síðan að takmarka samkomur enn frekar en áður með auglýsingu nr. 243/2020. Meðal þess sem hertar aðgerðir samkvæmt auglýsingunni fólu í sér var bann við samkomum þar sem fleiri en 20 manns komu saman og lokun samkomustaða og starfsemi vegna sérstakrar smithættu frá 24. mars til og með 12. apríl 2020, sbr. m.a. 2. gr. og 5. gr. hennar. Ákvæði 5. gr. auglýsingarinnar um lokun samkomustaða og starfsemi vegna sérstakrar smithættu eru svohljóðandi:

„Sundlaugum, líkamsræktarstöðvum, skemmtistöðum, krám, spilasölum, spilakössum og söfnum skal lokað á gildistíma auglýsingar þessarar. Þá skulu aðrir veitingastaðir þar sem heimilaðar eru áfengisveitingar ekki hafa opið lengur en til kl. 23:00 alla daga vikunnar.

Starfsemi og þjónusta sem krefst eða hætta er á snertingu milli fólks eða mikillar nálægðar er óheimil á gildistíma auglýsingar þessarar, svo sem allt íþróttastarf, starfsemi hárgreiðslustofa, snyrtistofa, nuddstofa og önnur sambærileg starfsemi. Þetta á einnig við um íþróttastarf þar sem notkun á sameiginlegum búnaði getur haft smithættu í för með sér, t.d. skíðalyftur.“

Í athugasemdum við 4. gr. í frumvarpi því, sem varð að lögum nr. 38/2020, sbr. þskj. 1254 á 150. löggjafarþingi 2019-2020, er vikið að framangreindu ákvæði 2. mgr. 5. gr. auglýsingar nr. 243/2020 og tekið fram að það sé almennt orðað og beri ekki með sér tæmandi talningu á þeirri starfsemi sem falli undir skýlausa kröfu um lokun eða algera skerðingu á möguleikum aðila til að halda úti starfsemi eða veita þjónustu. Við mat á því hvað teljist sambærileg starfsemi samkvæmt 2. mgr. 5. gr. verði að horfa til þess hvort eðli starfseminnar krefjist eða feli í sér hættu á snertingu milli fólks eða mikillar nálægðar. Þar undir falli starfsemi ýmissa heilbrigðisstétta, svo sem tannlækna, hvers kyns líkams- og snyrtimeðferðir, til dæmis húðflúrunarstofur, hand- og fótaaðgerðir, sjúkraþjálfun og sjúkranudd. Meðferðir á dýrum, svo sem hundasnyrting, falli þar einnig undir. Þá er þess getið í athugasemdum að heilbrigðisráðuneytið hafi haft umsjón með fyrirspurnum um túlkun á inntaki og gildissviði auglýsingarinnar. Með hliðsjón af því sé í 8. gr. frumvarpsins lagt til að Skatturinn og yfirskattanefnd geti leitað umsagnar ráðherra sem fari með málefni sóttvarna um vafaatriði sem lúti að skilyrði 1. tölul. 4. gr., sbr. nú 2. mgr. 7. gr. og 8. gr. laga nr. 38/2020.

Kærandi í máli þessu rekur húsdýragarð. Fram kemur í kæru til yfirskattanefndar að starfsemi garðsins sé að mörgu leyti eðlislík starfsemi safna, t.d. bókasafna, sem gert hafi verið að hætta starfsemi um vorið 2020, sbr. 1. mgr. 5. gr. auglýsingar nr. 243/2020. Verður að líta svo á að krafa kæranda sé byggð á því að rekstur húsdýragarðsins falli undir ákvæði 2. mgr. 5. gr. auglýsingar nr. 243/2020 sem „önnur sambærileg starfsemi“ þar sem hún verði lögð að jöfnu við þá starfsemi sem talin sé í ákvæðinu.

Sú starfsemi, sem sérstaklega er tilgreind í 2. mgr. 5. gr. auglýsingar nr. 243/2020, þ.e. íþróttastarf, starfsemi hárgreiðslustofa, snyrtistofa og nuddstofa, er þess eðlis að henni verður trauðla sinnt án snertingar og/eða mikillar nálægðar einstaklinga, svo sem við á um ýmsa heilbrigðisþjónustu sem sérstaklega er undanþegin gildissviði auglýsingarinnar í 7. gr. hennar. Miðað við fyrirliggjandi upplýsingar um starfsemi húsdýragarðsins, sem a.m.k. að hluta fer fram utandyra eftir því sem ráðið verður af gögnum málsins, verður ekki talið að hún verði að þessu leyti lögð að jöfnu við þá starfsemi sem talin er í ákvæðinu. Þykir henni fremur verða jafnað til þeirrar starfsemi sem sæta þurfti fjölda- og nálægðartakmörkunum samkvæmt 3. og 4. gr. auglýsingar nr. 243/2020. Um slíka starfsemi þykir almennt gilda að henni er jafnan hægt að viðhalda í einhverri mynd og laga að hertum sóttvarnaráðstöfunum, svo sem með fækkun þátttakenda hverju sinni eða í hverju rými og að gættum nálægðartakmörkunum. Miðað við framkomna lýsingu á starfsemi kæranda verður ekki séð að ómögulegt eða illgerlegt hafi verið að halda henni úti í meginatriðum að teknu tilliti til fyrrgreindra takmarkana, enda hefur ekki verið skýrt frekar af hálfu kæranda af hvaða ástæðum slík aðlögun starfseminnar að sóttvarnareglum hafi ekki verið gerleg. Þá er rétt að taka fram, vegna sjónarmiða kæranda, að málið varðar rétt kæranda til lokunarstyrks eftir ákvæðum nefndra laga þar sem gerður er skýr greinarmunur á annars vegar þeirri starfsemi sem sæta þurfti almennum samkomutakmörkunum samkvæmt auglýsingunni og hins vegar starfsemi sem beinlínis var óheimil á gildistíma hennar, sbr. og tiltæk lögskýringargögn.

Með vísan til framanritaðs verður ekki talið að skilyrði 1. tölul. 4. gr. laga nr. 38/2020 séu uppfyllt í tilviki kæranda. Verður því að hafna kröfu kæranda.

Ú r s k u r ð a r o r ð :

Kröfu kæranda í máli þessu er hafnað.