Úrskurður yfirskattanefndar

Ár 2022, miðvikudaginn 11. maí, er tekið fyrir mál nr. 26/2022; kæra A ehf., dags. 17. febrúar 2022, vegna ákvörðunar um viðspyrnustyrk. Í málinu úrskurða Sverrir Örn Björnsson, Anna Dóra Helgadóttir og Bjarnveig Eiríksdóttir. Upp er kveðinn svofelldur

ú r s k u r ð u r :

I.

Með kæru, dags. 17. febrúar 2022, hefur kærandi skotið til yfirskattanefndar ákvörðun ríkisskattstjóra, dags. 21. janúar 2022, þar sem hafnað var umsókn kæranda um viðspyrnustyrk samkvæmt II. kafla laga nr. 160/2020, um viðspyrnustyrki. Ákvörðun ríkisskattstjóra var tekin í framhaldi af bréfaskiptum, sbr. bréf ríkisskattstjóra til kæranda, dags. 30. nóvember 2021, og svarbréf kæranda, dags. 14. desember 2021, en umsókn félagsins laut að viðspyrnustyrk vegna ágúst og október 2021. Féllst ríkisskattstjóri á umsókn kæranda vegna októbermánaðar 2021, en synjaði hins vegar umsókn kæranda vegna ágústmánaðar sama ár. Byggðist höfnun ríkisskattstjóra á því að kærandi uppfyllti ekki skilyrði 1. tölul. 4. gr. laga nr. 160/2020 um a.m.k. 40% tekjufall vegna heimsfaraldurs kórónuveiru eða ráðstafana stjórnvalda til að verjast útbreiðslu hennar. Rakti ríkisskattstjóri fyrrgreind ákvæði 1. tölul. 4. gr. laga nr. 160/2020 og benti á að samkvæmt þeim væri meginregla við mat á tekjufalli að bera tekjur rekstraraðila þann almanaksmánuð sem umsókn varðaði saman við tekjur í sama almanaksmánuði á árinu 2019. Einungis við sérstakar aðstæður mætti miða við annað tímabil og skyldi þá að jafnaði miða við tekjur í sama almanaksmánuði á árinu 2018. Í umsókn kæranda væri miðað við tekjur í ágúst 2018 og í bréfi kæranda til ríkisskattstjóra, dags. 14. desember 2021, væri gefin sú skýring á þeirri viðmiðun að í árslok 2018 hefði kærandi misst báða birgja sína vegna fiskútflutnings, þ.e. X hf. sem hefði hætt vinnslu og Y ehf. sem hefði farið í greiðslustöðvun og nauðasamninga. Á miðju ári 2019 hefði síðan náðst samningur við erlendan framleiðanda um umboðssölu. Engar tekjur hefðu fallið til vegna sölu í ágúst 2019, samanborið við 1.707.241 kr. tekjur af sölu í sama mánuði á árinu 2018. Vegna utanaðkomandi aðstæðna, þ.e. missis birgja, þá gæfi ágúst 2018 betri mynd af því hvernig „venjulegar“ tekjur félagins væru heldur en ágúst 2019. Í tilefni af þessum skýringum tók ríkisskattstjóri fram í hinni kærðu ákvörðun að í nær allri starfsemi gætti árstíðabundinna sveiflna sem telja mætti eðlilegar og jafnvel einkennandi, sbr. t.d. í sjávarútvegi, bóksölu og veitingarekstri. Slíkar sveiflur yrðu ekki taldar til sérstakra aðstæðna í skilningi 1. tölul. 4. gr. laga nr. 160/2020, enda yrði að skýra þá heimild laganna frekar þröngt í ljósi lögskýringargagna sem bentu til þess að einkum bæri að líta til sérstakra ytri þátta eða ófyrirsjáanlegra truflana sem hefðu veruleg áhrif á rekstur. Umsókn kæranda um viðspyrnustyrk sem byggði á viðmiðun við tekjur í ágúst 2018 væri því hafnað.

Í kæru kæranda til yfirskattanefndar er þess krafist að ákvörðun ríkisskattstjóra verði hnekkt. Í kærunni er rakið að aðaltekjur félagsins hafi verið vegna umboðslauna vegna fiskútflutnings. Í árslok 2018 hafi kærandi misst báða birgja sína og það hafi ekki verið fyrr en um mitt ár 2019 sem hafi tekist að koma á viðskiptasamningi við erlendan framleiðanda um umboðssölu. Engar tekjur hafi verið vegna sölu í ágúst 2019 miðað við 1.908.483 kr. tekjur í sama mánuði á árinu 2018. Byggi krafa kæranda á því að ekki sé hægt að tala um árstíðabundna sveiflu í rekstri þegar fyrirtæki missi alla sína birgja. Því til stuðnings sé vísað til yfirlits yfir umboðslaunatekjur félagsins allt frá árinu 2011 sem beri með sér að tekjufall í ágúst 2021 sé umfram 40% samanborið við öll árin 2011-2018, en kærandi hafi um langt árabil verið stór útflytjandi á sínu sviði. Eins og yfirlitið beri með sér teljist einkennandi fyrir rekstur kæranda að tekjur ágústmánaðar séu yfir einni milljón króna. Ekki verði fallist á að einyrkjar megi að jafnaði búast við því að missa alla sína birgja. Frekar megi flokka það sem sérstakar ytri aðstæður og sérstakar ófyrirsjáanlegar truflanir sem hafi veruleg áhrif á starfsemina og séu ekki hluti af því starfsumhverfi sem rekstraraðili geti búist við að jafnaði hvort sem um einyrkja eða stærri fyrirtæki sé að ræða. Í niðurlagi kærunnar er vísað til þess að fyrst það komi fram í frumvarpi laganna að „gera verði strangar kröfur til þess að rekstraraðili miði við tímabíl sem endurspeglar tekjur hans alla jafna og ekki sé valið úr tímabil þegar tekjur voru óvenju miklar“ þá megi gagnálykta og segja að óeðlilegt sé að velja tímabil þar sem tekjur fyrirtækis séu óvenju litlar eins og gert væri ef miða ætti við tekjur í ágúst 2019.

II.

Með bréfi, dags. 7. mars 2022, hefur ríkisskattstjóri lagt fram umsögn í málinu og krafist þess að úrskurður ríkisskattstjóra verði staðfestur með vísan til forsendna hans, enda hafi ekki komið fram nein þau gögn eða málsástæður varðandi kæruefnið sem gefi tilefni til breytinga á ákvörðun ríkisskattstjóra.

Með bréfi til yfirskattanefndar, dags. 23. mars 2022, ítrekaði kærandi kröfur sínar í málinu.

III.

Samkvæmt 1. gr. laga nr. 160/2020, um viðspyrnustyrki, gilda lög þessi um einstaklinga og lögaðila sem stunda tekjuskattsskyldan atvinnurekstur eða sjálfstæða starfsemi, hófu starfsemina fyrir 1. október 2020 og bera ótakmarkaða skattskyldu hér á landi samkvæmt 1. eða 2. gr. laga nr. 90/2003, um tekjuskatt. Er markmið laganna að stuðla að því að rekstraraðilar sem hafa orðið fyrir tekjufalli vegna heimsfaraldurs kórónuveiru og aðgerða stjórnvalda til að verjast útbreiðslu hennar geti viðhaldið nauðsynlegri lágmarksstarfsemi á meðan áhrifa faraldursins gætir, varðveitt viðskiptasambönd og tryggt viðbúnað þegar úr rætist, sbr. 2. gr. laganna. Í II. kafla laga nr. 160/2020 er fjallað um greiðslu viðspyrnustyrkja úr ríkissjóði, en samkvæmt 4. gr. laga þessara á rekstraraðili sem fellur undir lögin rétt á slíkum styrk að uppfylltum skilyrðum sem talin eru í fjórum töluliðum í lagagreininni.

Samkvæmt 1. tölul. 4. gr. laga nr. 160/2020 er skilyrði fyrir greiðslu viðspyrnustyrks að tekjur rekstraraðila í þeim almanaksmánuði sem umsókn varðar hafi verið a.m.k. 40% lægri en í sama almanaksmánuði árið 2019 og tekjufallið megi rekja til heimsfaraldurs kórónuveiru eða ráðstafana stjórnvalda til að verjast útbreiðslu hennar. Hafi rekstraraðili hafið starfsemi eftir upphaf sama almanaksmánaðar árið 2019 skal miðað við meðaltekjur hans á jafn mörgum dögum og séu í þeim almanaksmánuði sem umsókn varðar frá því hann hóf starfsemi til loka október 2020. Við sérstakar aðstæður má nota annað tímabil til viðmiðunar sýni rekstraraðili fram á að það gefi betri mynd af tekjufalli hans en viðmiðunartímabil samkvæmt 1.-2. málsl. ákvæðisins. Að jafnaði skuli þá miðað við tekjur í sama almanaksmánuði 2018.

Í athugasemdum við ákvæði 1. tölul. 4. gr. í frumvarpi því, sem varð að lögum nr. 160/2020, sbr. þskj. 390 á 151. löggjafarþingi 2020-2021, er vikið að síðastnefndu ákvæði 3. málsl. töluliðarins um að heimilt sé við sérstakar aðstæður að nota annað tímabil til viðmiðunar við ákvörðun viðspyrnustyrks en viðmiðunartímabil samkvæmt 1.-2. málsl. ákvæðisins. Er tekið fram að í sérstökum tilvikum kunni almennt viðmiðunartímabil samkvæmt 1.-2. málsl. 1. tölul. 4. gr. að gefa mjög skakka mynd af tekjufalli rekstraraðila. Það geti t.d. átt við hafi reksturinn legið niðri stóran hluta almenna viðmiðunartímabilsins vegna veikinda eða fæðingarorlofs rekstraraðila og tekjurnar því verið mun lægri en þær væru alla jafna. Við þær aðstæður megi, ef rekstraraðili óskar eftir því og sýnir fram á að almenna viðmiðunartímabilið gefi mjög skakka mynd af tekjum hans alla jafna, notast við annað viðmiðunartímabil. Að jafnaði skuli þá miðað við sama almanaksmánuð 2018. Sé sýnt fram á að sá mánuður gefi einnig mjög skakka mynd af tekjum megi notast við annað tímabil sem rekstraraðili tilgreinir. Tekið er fram að gera verði nokkuð strangar kröfur til þess að rekstraraðili miði við tímabil sem endurspeglar tekjur hans alla jafna en að hann velji ekki úr tímabil þegar tekjur voru óvenju miklar. Almennt megi ætla að meðaltal tekna yfir löng tímabil gefi betri mynd af tekjum heldur en tekjur á stuttum tímabilum.

Í bréfi kæranda til ríkisskattstjóra, dags. 14. desember 2021, gaf kærandi þá skýringu á viðmiðun við tekjur í ágúst 2018 samkvæmt umsókn félagsins um viðspyrnustyrk að kærandi hefði misst báða birgja sína í árslok 2018. Það hefði ekki verið fyrr en um mitt ár 2019 sem tekist hafi að koma á viðskiptasamningi við erlendan framleiðanda um umboðssölu, en það samstarf hefði farið hægt og slitrótt af stað. Kom fram að engar tekjur hefðu fallið til vegna sölu í ágúst 2019 miðað við 1.707.241 kr. tekjur í sama mánuði árið 2018. Í kæru til yfirskattanefndar er vísað til yfirlits yfir tekjur kæranda á árunum 2011-2021 og tekið fram að yfirlitið beri með sér að tekjufall í ágúst 2021 sé umfram 40% samanborið við öll fyrri ár að undanskildum árunum 2019 og 2020. Samkvæmt yfirliti þessu voru tekjur í ágústmánuði á bilinu 1.093.184 kr. til 5.245.729 kr. á árunum 2011 til og með 2018.

Samkvæmt fyrrgreindum ákvæðum 1. tölul. 4. gr. laga nr. 160/2020 verður að telja meginreglu laganna að byggja mat á tekjufalli á samanburði við tekjur rekstraraðila milli mánaða, þ.e. tekjur í sama almanaksmánuði árið 2019 og umsókn rekstraraðila varðar, sbr. hér að framan. Jafnvel í þeim tilvikum þegar heimilt er að nota annað tímabil til viðmiðunar vegna sérstakra aðstæðna skal að jafnaði miðað við mánaðarlegar tekjur, þ.e. tekjur í sama almanaksmánuði árið 2018, sbr. ákvæði 3. málsl. 1. tölul. 4. gr. laganna. Þegar um er að ræða starfsemi sem hleypt hefur verið af stokkunum eftir upphaf sama almanaksmánaðar á árinu 2019 og umsókn varðar skal hins vegar miðað við meðaltekjur rekstraraðila yfir lengra tímabil, sbr. 2. málsl. ákvæðisins. Af hálfu kæranda er komið fram að samdrátt í tekjuöflun félagsins milli áranna 2018 og 2019 megi rekja til þess að félagið hafi misst báða birgja sína í árslok 2018 af ástæðum sem þá varða, þ.e. annar hafi hætt vinnslu og hinn fengið heimild til greiðslustöðvunar. Séu tekjur kæranda af þessum sökum afbrigðilega lágar á árinu 2019 samanborið við fyrri ár. Slík atvik sem hér er lýst verður að telja eðlilegan og þekktan fylgifisk slíks rekstrar sem kærandi hefur með höndum og verður ekki talið að þau geti talist til sérstakra aðstæðna í skilningi 3. málsl. 1. tölul. 4. gr. laga nr. 160/2020. Styðst sú niðurstaða við athugasemdir við hliðstætt ákvæði í 1. tölul. 4. gr. laga nr. 118/2020, um tekjufallsstyrki, sbr. nefndarálit efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis á þskj. 259 á 151. löggjafarþingi 2020-2021. Með vísan til þess, sem hér að framan er rakið, verður að hafna kröfum kæranda í máli þessu.

Ú r s k u r ð a r o r ð :

Kröfu kæranda í máli þessu er hafnað.