Úrskurður yfirskattanefndar

Ár 2022, miðvikudaginn 7. september, er tekið fyrir mál nr. 44/2022; kæra A ehf., dags. 4. mars 2022, vegna ákvörðunar um viðspyrnustyrk. Í málinu úrskurða Sverrir Örn Björnsson, Þórarinn Egill Þórarinsson og Bjarnveig Eiríksdóttir. Upp er kveðinn svofelldur

ú r s k u r ð u r :

I.

Með kæru, dags. 4. mars 2022, hefur kærandi skotið til yfirskattanefndar ákvörðun ríkisskattstjóra, dags. 28. janúar 2022, þar sem hafnað var umsókn kæranda um viðspyrnustyrk samkvæmt II. kafla laga nr. 160/2020, um viðspyrnustyrki. Ákvörðun ríkisskattstjóra var tekin í framhaldi af bréfaskiptum, sbr. bréf ríkisskattstjóra til kæranda, dags. 5. janúar 2022, sem var leiðrétt með nýju bréfi, dags. 12. janúar 2022, og svarbréf kæranda, dags. 12. janúar 2022, en umsókn félagsins laut að viðspyrnustyrk vegna nóvember 2021. Byggðist höfnun ríkisskattstjóra á því að kærandi uppfyllti ekki skilyrði 1. tölul. 4. gr. laga nr. 160/2020 um a.m.k. 40% tekjufall vegna heimsfaraldurs kórónuveiru eða ráðstafana stjórnvalda til að verjast útbreiðslu hennar. Rakti ríkisskattstjóri fyrrgreind ákvæði 1. tölul. 4. gr. laga nr. 160/2020 og benti á að samkvæmt þeim væri meginregla við mat á tekjufalli að bera tekjur rekstraraðila þann almanaksmánuð sem umsókn varðaði við tekjur í sama almanaksmánuði á árinu 2019. Einungis við sérstakar aðstæður mætti miða við annað tímabil og skyldi þá að jafnaði miða við tekjur í sama almanaksmánuði á árinu 2018. Í umsókn kæranda væri miðað við tekjur í nóvember 2018 og í bréfi kæranda til ríkisskattstjóra, dags. 12. janúar 2022, væri gefin sú skýring á þeirri viðmiðun að uppsetning styrkjakerfisins ynni illa með félaginu þar sem tekjufærslur væru tengdar verkefnum en ekki stöðugu flæði. Af þessu tilefni tók ríkisskattstjóri fram í hinni kærðu ákvörðun að í nær allri starfsemi gætti árstíðabundinna sveiflna sem telja mætti eðlilegar og jafnvel einkennandi, sbr. t.d. í sjávarútvegi, bóksölu og veitingarekstri. Slíkar sveiflur yrðu ekki taldar til sérstakra aðstæðna í skilningi 1. tölul. 4. gr. laga nr. 160/2020, enda yrði að skýra þá heimild laganna frekar þröngt í ljósi lögskýringargagna sem bentu til þess að einkum bæri að líta til sérstakra ytri þátta eða ófyrirsjáanlegra truflana sem hefðu veruleg áhrif á rekstur. Þá væru engar tekjur í nóvember 2019 samkvæmt upplýsingum kæranda. Miðað við framangreint væru skilyrði 1. tölul. 4. gr. laga nr. 160/2020 um a.m.k. 40% tekjufall ekki uppfyllt og yrði því að hafna umsókn kæranda um viðspyrnustyrk vegna nóvember 2021.

Í kæru kæranda til yfirskattanefndar er þess krafist að ákvörðun ríkisskattstjóra verði hnekkt. Í kæru kemur fram að kærandi sé ferðaskrifstofa sem sérhæfi sig í svonefndum hvataferðum, þ.e. ferðum starfsmanna erlendra fyrirtækja til Íslands. Starfsemin sé þannig vaxin að ekki sé um stöðugt flæði ferðamanna að ræða í hverjum mánuði eins og tíðkist hjá ferðaskriftstofum sem selji ferðir til einstaklinga. Um sé að ræða nokkur verkefni á ári sem stundum dreifist jafnt yfir árið og stundum á færri mánuði. Undirbúningur ferðanna taki oft marga mánuði og kostnaður falli þá til, en ferðin síðan tekjufærð þegar hópurinn komi til landsins. Því geti komið tekjulausir mánuðir. Dæmi um slíkt sé nóvember 2019. Eina ferðin í þeim mánuði hafi staðið yfir frá 29. nóvember til 1. desember  og verkefnið verið tekjufært 1. desember 2019. Af þessum sökum telji kærandi að rekstur félagsins falli undir sérstakar aðstæður sem getið sé í 4. gr. laga nr. 160/2020 sem heimili að miða við annað tímabil en viðmiðunartímabil samkvæmt greininni. Kærunni fylgir yfirlit yfir tekjuflæði árin 2018 og 2019 og er bent á að yfirlitið sýni hversu mismunandi tekjuflæðið geti verið milli mánaða og innan ársins. Sé ekki um að ræða „eðlilegar árstíðasveiflur starfseminnar“ eins og fram komi hjá ríkisskattstjóra heldur óreglulegt tekjustreymi byggt á tilfallandi ferðatíma. Þá er vísað til meðfylgjandi ársreikninga kæranda fyrir árin 2019 og 2021 sem beri með sér að tekjufall kæranda á árinu 2021 miðað við árið 2019 sé 75% og 62% sé miðað við árið 2018. Sé því ljóst að tekjufall kæranda vegna ferðatakmarkana í tengslum við heimsfaraldur sé töluvert og vel umfram þau viðmið sem stjórnvöld hafi markað með lögum nr. 160/2020. Telji kærandi að framangreind atriði og upplýsingar meðfylgjandi kærunni sýni fram á að um sé að ræða „sérstakar aðstæður“ í skilningi laga og leyfi rýmri túlkun þeirra.

II.

Með bréfi, dags. 4. apríl 2022, hefur ríkisskattstjóri lagt fram umsögn í málinu og krafist þess að úrskurður ríkisskattstjóra verði staðfestur með vísan til forsendna hans, enda hafi ekki komið fram nein þau gögn eða málsástæður varðandi kæruefnið sem gefi tilefni til breytinga á ákvörðun ríkisskattstjóra.

Með bréfi yfirskattanefndar, dags. 5. apríl 2022, var kæranda sent ljósrit af umsögn ríkisskattstjóra í málinu og félaginu gefinn kostur á að tjá sig um hana og leggja fram gögn til skýringar. Gefinn var 20 daga svarfrestur. Engar athugasemdir hafa borist.

III.

Samkvæmt 1. gr. laga nr. 160/2020, um viðspyrnustyrki, gilda lög þessi um einstaklinga og lögaðila sem stunda tekjuskattsskyldan atvinnurekstur eða sjálfstæða starfsemi, hófu starfsemina fyrir 1. október 2020 og bera ótakmarkaða skattskyldu hér á landi samkvæmt 1. eða 2. gr. laga nr. 90/2003, um tekjuskatt. Er markmið laganna að stuðla að því að rekstraraðilar sem hafa orðið fyrir tekjufalli vegna heimsfaraldurs kórónuveiru og aðgerða stjórnvalda til að verjast útbreiðslu hennar geti viðhaldið nauðsynlegri lágmarksstarfsemi á meðan áhrifa faraldursins gætir, varðveitt viðskiptasambönd og tryggt viðbúnað þegar úr rætist, sbr. 2. gr. laganna. Í II. kafla laga nr. 160/2020 er fjallað um greiðslu viðspyrnustyrkja úr ríkissjóði, en samkvæmt 4. gr. laga þessara á rekstraraðili sem fellur undir lögin rétt á slíkum styrk að uppfylltum skilyrðum sem talin eru í fjórum töluliðum í lagagreininni.

Samkvæmt 1. tölul. 4. gr. laga nr. 160/2020 er skilyrði fyrir greiðslu viðspyrnustyrks að tekjur rekstraraðila í þeim almanaksmánuði sem umsókn varðar hafi verið a.m.k. 40% lægri en í sama almanaksmánuði árið 2019 og tekjufallið megi rekja til heimsfaraldurs kórónuveiru eða ráðstafana stjórnvalda til að verjast útbreiðslu hennar. Hafi rekstraraðili hafið starfsemi eftir upphaf sama almanaksmánaðar árið 2019 skal miðað við meðaltekjur hans á jafn mörgum dögum og séu í þeim almanaksmánuði sem umsókn varðar frá því hann hóf starfsemi til loka október 2020. Við sérstakar aðstæður má nota annað tímabil til viðmiðunar sýni rekstraraðili fram á að það gefi betri mynd af tekjufalli hans en viðmiðunartímabil samkvæmt 1.-2. málsl. ákvæðisins. Að jafnaði skuli þá miðað við tekjur í sama almanaksmánuði 2018.

Í athugasemdum við ákvæði 1. tölul. 4. gr. í frumvarpi því, sem varð að lögum nr. 160/2020, sbr. þskj. 390 á 151. löggjafarþingi 2020-2021, er vikið að síðastnefndu ákvæði 3. málsl. töluliðarins um að heimilt sé við sérstakar aðstæður að nota annað tímabil til viðmiðunar við ákvörðun viðspyrnustyrks en viðmiðunartímabil samkvæmt 1.-2. málsl. ákvæðisins. Er tekið fram að í sérstökum tilvikum kunni almennt viðmiðunartímabil samkvæmt 1.-2. málsl. 1. tölul. 4. gr. að gefa mjög skakka mynd af tekjufalli rekstraraðila. Það geti t.d. átt við hafi reksturinn legið niðri stóran hluta almenna viðmiðunartímabilsins vegna veikinda eða fæðingarorlofs rekstraraðila og tekjurnar því verið mun lægri en þær væru alla jafna. Við þær aðstæður megi, ef rekstraraðili óskar eftir því og sýnir fram á að almenna viðmiðunartímabilið gefi mjög skakka mynd af tekjum hans alla jafna, notast við annað viðmiðunartímabil. Að jafnaði skuli þá miðað við sama almanaksmánuð 2018. Sé sýnt fram á að sá mánuður gefi einnig mjög skakka mynd af tekjum megi notast við annað tímabil sem rekstraraðili tilgreini. Tekið er fram að gera verði nokkuð strangar kröfur til þess að rekstraraðili miði við tímabil sem endurspegli tekjur hans alla jafna en að hann velji ekki úr tímabil þegar tekjur voru óvenju miklar. Almennt megi ætla að meðaltal tekna yfir löng tímabil gefi betri mynd af tekjum heldur en tekjur á stuttum tímabilum.

Í bréfi kæranda til ríkisskattstjóra, dags. 12. janúar 2022, gaf kærandi þá skýringu á viðmiðun við tekjur í nóvember 2018 samkvæmt umsókn félagsins um viðspyrnustyrk að félagið hefði með höndum sölu svonefndra hvataferða til erlendra fyrirtækja. Kom fram að vinna við undirbúning einstakra ferða gæti tekið nokkra mánuði, en tekjufærsla færi ekki fram í bókum kæranda fyrr en viðkomandi ferð væri um garð gengin. Af þessari tilhögun leiddi að komið gæti til þess að engar tekjur féllu til í tilteknum mánuði, svo sem við ætti um nóvembermánuð 2019. Í þeim mánuði hefði verið um eina ferð að ræða, þ.e. dagana 29. nóvember til 1. desember 2019, og tekjur af ferðinni því tilheyrt desember þar sem tekjufærsla verkefna færi fram við brottför hóps af landinu. Í kæru til yfirskattanefndar er vísað til ársreikninga kæranda fyrir árin 2019 og 2021 og tekið fram að ársreikningarnir beri með sér að tekjufall kæranda milli áranna 2019 og 2021 sé langt yfir 40%.

Samkvæmt fyrrgreindum ákvæðum 1. tölul. 4. gr. laga nr. 160/2020 verður að telja meginreglu laganna að byggja mat á tekjufalli á samanburði við tekjur rekstraraðila milli mánaða, þ.e. tekjur í sama almanaksmánuði árið 2019 og umsókn rekstraraðila varðar, sbr. hér að framan. Jafnvel í þeim tilvikum þegar heimilt er að nota annað tímabil til viðmiðunar vegna sérstakra aðstæðna skal að jafnaði miðað við mánaðarlegar tekjur, þ.e. tekjur í sama almanaksmánuði árið 2018, sbr. ákvæði 3. málsl. 1. tölul. 4. gr. laganna. Þegar um er að ræða starfsemi sem hleypt hefur verið af stokkunum eftir upphaf sama almanaksmánaðar á árinu 2019 og umsókn varðar skal hins vegar miðað við meðaltekjur rekstraraðila yfir lengra tímabil, sbr. 2. málsl. ákvæðisins. Af hálfu kæranda hefur verið gerð grein fyrir starfsemi félagsins og tilhögun tekjufærslu í bókum þess vegna veittrar þjónustu. Þar sem tekjur af einstökum verkefnum (ferðum) á vegum félagsins séu færðar miðað við brottför hópa af landinu séu mánaðarlegar tekjur breytilegar og stundum jafnvel engar, svo sem við eigi um nóvember 2019. Hefur kærandi í þessum efnum vísað til sundurliðunar vegna áranna 2018 og 2019. Samkvæmt framansögðu og fram komnum skýringum kæranda þykir leiða af eðli starfsemi kæranda og tilhögun félagsins við tekjufærslu vegna veittrar þjónustu að tekjur af starfseminni eru jafnan breytilegar milli mánaða, svo sem fyrrgreind sundurliðun ber glöggt með sér. Taka verður undir með ríkisskattstjóra að slík aðstaða sem hér er lýst getur ekki talist til sérstakra aðstæðna í skilningi 3. málsl. 1. tölul. 4. gr. laga nr. 160/2020, enda er frekast um að ræða viðvarandi og einkennandi þátt í rekstri kæranda. Eins og fram er komið gera lög nr. 160/2020 að meginstefnu ráð fyrir samanburði milli einstakra mánaða við mat á tekjufalli en ekki samanburði við lengra tímabil, sbr. hins vegar ákvæði 1. tölul. 4. gr. laga nr. 118/2020, um tekjufallsstyrki. Þá verður almennt ekki talið að árstíðabundnar sveiflur í tekjuöflun fyrirtækja geti talist til sérstakra aðstæðna í skilningi 3. málsl. 1. tölul. 4. gr. laga nr. 160/2020. Með vísan til þess, sem hér að framan er rakið, verður að hafna kröfu kæranda í máli þessu.

Ú r s k u r ð a r o r ð :

 Kröfu kæranda í máli þessu er hafnað.