Úrskurður yfirskattanefndar

Ár 2024, miðvikudaginn 13. nóvember, er tekið fyrir mál nr. 111/2024; kæra A, dags. 4. júlí 2024, vegna ákvörðunar stimpilgjalds. Í málinu úrskurða Sverrir Örn Björnsson, Anna Dóra Helgadóttir og Bjarnveig Eiríksdóttir. Upp er kveðinn svofelldur

ú r s k u r ð u r :

I.

Með kæru, dags. 4. júlí 2024, hefur kærandi skotið til yfirskattanefndar þeirri ákvörðun sýslumanns að synja kæranda um helmingsafslátt af stimpilgjaldi við þinglýsingu kaupsamnings um íbúð að R. Var ákvörðun sýslumanns byggð á því að ekki væri um fyrstu kaup kæranda á íbúðarhúsnæði að ræða, sbr. 3. mgr. 5. gr. laga um stimpilgjald nr. 138/2013. Í kærunni fer kærandi fram á endurgreiðslu stimpilgjalds þar sem henni beri helmingsafsláttur af gjaldinu vegna fyrstu kaupa. Er rakið að kærandi sé einn af 28 þinglýstum eigendum L og sé eignarhlutur hennar 0,89% og til kominn vegna arftöku. Að teknu tilliti til fasteignamats húsnæðisins 5.060.000 kr. sé ljóst að verðmæti eignarhlutar kæranda sé undir fjárhæð helmingsafsláttar af stimpilgjaldi eða 45.034 kr. Kærandi telji ákvörðun sýslumanns ganga í berhögg við markmið löggjafans með upptöku ákvæðis 3. mgr. 5. gr. laga nr. 138/2013 sem sé að auðvelda fyrstu kaupendum íbúðarhúsnæðis innkomu á fasteignamarkað. Þá er tekið fram í kærunni að breytingar á lögum um stimpilgjald með lögum nr. 56/2020 hafi verið gerðar til að bregðast við úrskurði yfirskattanefndar nr. 103/2019. Það mál sé þó eðlisólíkt máli kæranda þar sem eignarhlutur í því tilviki hafi verið 50%, en í tilviki kæranda aðeins 0,89%. Augljóslega sé ekki hægt að líta á svo lítinn eignarhlut sem fyrstu eign sem hagnýta megi með einhverjum hætti. Með synjun sýslumanns sé jafnræði fyrstu kaupenda þannig ekki gætt sem gangi í berhögg við jafnræðisreglu 65. gr. stjórnarskrárinnar. Af athugasemdum í frumvarpi til laga nr. 56/2020 verði hvorki ráðið að ætlunin hafi verið að þrengja rétt til helmingsafsláttar af stimpilgjaldi né að hugað hafi verið að tilvikum sem þessu. Í ljósi framangreinds sé krafist endurgreiðslu stimpilgjalds sem nemi helmingsafslætti vegna kaupa kæranda á R.

II.

Með bréfi, dags. 30. ágúst 2024, hefur sýslumaður lagt fram umsögn í málinu. Í umsögninni eru rakin ákvæði 3. og 4. mgr. 5. gr. laga nr. 138/2013 og gerð grein fyrir þeim breytingum sem gerðar voru á lögunum með lögum nr. 56/2020 sem öðlast hafi gildi 9. júní 2020. Er tekið fram að í fyrrgreindum ákvæðum sé ekki skilyrði um að þinglýstur eigandi hafi átt tiltekna prósentu í fasteign heldur sé nægilegt að hann hafi áður verið þinglýstur eigandi. Kærandi sé þinglýstur eigandi að 0,8931% eignarhlut í L á grundvelli skiptayfirlýsingar frá árinu 2020 auk þess að vera þinglýstur eigandi að 0,7392% eignarhlut í jörðinni að L. Í ljósi framangreinds sé ekki hægt að fallast á með kæranda að skilyrði fyrir helmingsafslætti af stimpilgjaldi samkvæmt 3. og 4. mgr. 5. gr. laga nr. 138/2013 eigi við í málinu.

Með bréfi yfirskattanefndar, dags. 2. september 2024, var kæranda sent ljósrit af umsögn sýslumanns í málinu og kæranda gefinn kostur á að tjá sig um hana og leggja fram gögn til skýringar. Gefinn var 20 daga svarfrestur. Engar athugasemdir hafa borist.

III.

Samkvæmt 1. mgr. 3. gr. laga nr. 138/2013, um stimpilgjald, skal m.a. greiða stimpilgjald af skjölum er varða eignaryfirfærslu fasteigna hér á landi. Um gjaldstofn stimpilgjalds í þessum tilvikum fer samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laganna. Samkvæmt a-lið 1. mgr. 5. gr. laganna skal greiða 0,8% stimpilgjald af gjaldskyldum skjölum ef rétthafi er einstaklingur. Samkvæmt 3. mgr. sömu lagagreinar greiðist hálft stimpilgjald af gjaldskyldu skjali þegar um er að ræða fyrstu kaup einstaklings á íbúðarhúsnæði. Þá kemur fram í 4. mgr. lagagreinarinnar, sbr. 2. gr. laga nr. 56/2020, um breytingu á lögum nr. 138/2013, að skilyrði helmingsafsláttar af stimpilgjaldi samkvæmt 3. mgr. séu þau að kaupandi íbúðarhúsnæðis hafi ekki áður verið þinglýstur eigandi að íbúðarhúsnæði hvort sem er með kaupum, arftöku, gjafagerningi eða eignaryfirfærslu með hvers kyns öðrum hætti.

Eins og fram kemur í almennum athugasemdum með frumvarpi því, sem varð að lögum nr. 56/2020, var tilefni breytinga á orðalagi 4. mgr. 5. gr. laga nr. 138/2013 með 2. gr. hinna fyrrnefndu laga niðurstaða yfirskattanefndar í úrskurði nefndarinnar nr. 103/2019. Í úrskurði þessum taldi yfirskattanefnd að skýra bæri hið eldra ákvæði laganna svo að við framkvæmd skilyrðis þess efnis, að kaupandi hefði ekki verið áður þinglýstur eigandi að íbúðarhúsnæði, bæri að líta framhjá íbúðareign sem til hefði komið vegna arftöku hlutaðeigandi, enda hefði hann ekki haft viðkomandi íbúð til eigin nota. Kemur fram í athugasemdum frumvarpsins að með breytingum á ákvæðinu sé lagt til að framkvæmd skilyrðisins verði einfölduð með því að kveðið verði með skýrari hætti á um það að skilyrði helmingsafsláttar af stimpilgjaldi sé að kaupandi íbúðarhúsnæðis hafi ekki áður verið þinglýstur eigandi að íbúðarhúsnæði, hvort sem er með kaupum, arftöku, gjafagerningi eða eignaryfirfærslu með hvers kyns öðrum hætti. Þá skipti jafnframt ekki máli hvort kaupandinn hafi hagnýtt sér íbúðarhúsnæðið sem hann hafi áður verið þinglýstur eigandi að í eigin þágu eða á nokkurn annan hátt (Þskj. 935 á 150. löggjafarþingi 2019-2020).

Samkvæmt framansögðu er skilyrði helmingsafsláttar af stimpilgjaldi samkvæmt 3. mgr. 5. gr. laga nr. 138/2013 að hlutaðeigandi kaupandi íbúðarhúsnæðis hafi ekki áður verið þinglýstur eigandi að íbúðarhúsnæði og sérstaklega tekið fram að ekki skipti máli í því tilliti hvort fyrra eignarhald sé til komið vegna kaupa, arftöku, gjafagernings eða eignaryfirfærslu með hvers kyns öðrum hætti, sbr. 2. gr. laga nr. 56/2020. Samkvæmt orðalagi ákvæðisins hefur stærð eignarhlutar í eldra húsnæði ekki þýðingu í þessu sambandi og í athugasemdum með 2. gr. laga nr. 56/2020 er ekkert að slíku vikið, en með greindum lögum var hins vegar fellt brott það skilyrði helmingsafsláttar af stimpilgjaldi að kaupandi íbúðarhúsnæðis þyrfti að verða þinglýstur eigandi að a.m.k. helmingi þeirrar eignar sem keypt væri, sbr. b-lið 4. mgr. 5. gr. laga nr. 138/2013 eins og ákvæðið hljóðaði fyrir breytingar með 2. gr. laga nr. 56/2020. Þá er sérstaklega tekið fram í athugasemdunum að not eldra íbúðarhúsnæðis skipti ekki máli. Lög nr. 56/2020 öðluðust gildi við birtingu í Stjórnartíðindum þann 24. júní 2020, sbr. 3. gr. laganna, og taka til stimpilskyldra skjala sem undirrituð eru eftir gildistöku laganna.

Með vísan til framanritaðs verður að hafna kröfu kæranda í máli þessu.

Ú r s k u r ð a r o r ð :

Kröfu kæranda í máli þessu er hafnað.